Nie na kredyt i nie za gotówkę. Alternatywne sposoby na własne mieszkanie

W dużym stopniu spadła dostępność kredytów hipotecznych, a perspektywa na to, że rynek się odbije, jest co najmniej kilkumiesięczna. Winne temu są oczywiście rekordowo wysokie stopy procentowe oraz rekomendacja Komisji Nadzoru Finansowego, która cały czas nakazuje bankom zakładać aż 5-procentowy bufor na wzrost stóp.

W ostatnich miesiącach zdolność kredytowa znacząco spadła, bo - jak wynika z zebranych przez nas danych - banki modelowym kredytobiorcom, których sytuację badaliśmy, pożyczają nawet o połowę mniej niż na początku tego roku. Wyliczana przez banki zdolność spadła z ponad 385 tys. zł (styczeń 2022 r.) do 191 tys. zł (wrzesień 2022 r.). Trzeba więc szukać innego sposobu na to, jak zdobyć mieszkanie bez kredytu.

Dla osób, które mają już mieszkanie, ale nie odpowiada im ono swoim metrażem czy lokalizacją, wyjściem z sytuacji może być jego zamiana. Na serwisach z ofertami z rynku nieruchomości można wystawić ogłoszenie, aby znaleźć drugą stronę takiej transakcji. Polega ona tym, że właściciele dwóch mieszkań przenoszą na siebie wzajemnie prawa własności. Dzięki zamianie możemy znaleźć lokum, które będzie lepiej odpowiadało naszym aktualnym życiowym potrzebom, ale nie musimy go kupować. Przykładowo, seniorzy mogą zamienić się z rodziną z dziećmi i duże lokum na obrzeżach miasta wymienić na kawalerkę w centrum.

Ważne jest, że posiadacz tańszego mieszkania musi dopłacić różnicę w wartości nieruchomości. Nie będzie to jednak tak duży koszt, jak kupno lokalu.

Niewiele osób wie, że podobnie jak samochód, w leasing można wziąć również mieszkanie. Jest to jedna z możliwości, jak mieć własne mieszkanie bez kredytu. Nie jest to rozwiązanie zarezerwowane tylko dla właścicieli firm. Osoby fizyczne mogą skorzystać z leasingu konsumenckiego.

Leasing nieruchomości polega na tym, że za użytkowanie mieszkania płacimy raty leasingowe, a po zakończeniu umówionego okresu możemy wykupić lokum na warunkach ustalonych w umowie.

Okres leasingu zazwyczaj jest znacznie krótszy niż czas spłaty kredytu hipotecznego, a wymagania ws. zdolności kredytowej są dużo niższe. Łatwiej go więc uzyskać, szczególnie gdy obostrzenia kredytowe są obecnie tak dotkliwe.

Alternatywą dla tradycyjnego kupna mieszkania jest spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu. Polega ono na tym, że od spółdzielni nabywamy możliwość korzystania z mieszkania, ale nie jest ono naszą własnością.

Na początek trzeba wnieść około 30 proc. wartości mieszkania oraz kaucję, a później co miesiąc opłacać czynsz do spółdzielni. Wszystkie te opłaty są zaliczane na poczet ceny lokalu przy wykupie. Im dłużej więc mamy prawo lokatorskie, tym mniejszy będzie koszt wykupu mieszkania. Ostateczna cena zależy jednak od cen nieruchomości w okresie, w którym zdecydujemy się na wykup.

W aktualnej polityce mieszkaniowej rząd stawia również na wspieranie budownictwa społecznego. W jej ramach powstały już pierwsze Społeczne Inicjatywy Mieszkaniowe, zakładane przez gminy i dotowane przez państwo z Funduszu Rozwoju Mieszkalnictwa.

Gminy mają odpowiadać za budowanie mieszkań, natomiast lokatorzy będą je mogli wynajmować, a czynsz będzie nawet o połowę niższy niż średnia rynkowa. Jest to opcja skierowana głównie do osób, które nie mają wystarczającej zdolności kredytowej w banku, ale z bieżących dochodów dadzą radę płacić czynsz, czyli często osoby młode, które dopiero rozpoczynają swoją aktywność zawodową.

Docelowo ma być to najem z dojściem do własności, więc można go traktować jako mieszkanie dla młodych bez kredytu.

Latem tego roku została już podpisana pierwsza umowa, zawiązująca Społeczną Inicjatywę Mieszkaniową na Podlasiu, która ma odpowiadać za budowę około 800 mieszkań.

Osoby, które szukają mieszkania bez kredytu w banku, mogą również rozważyć lokal komunalny, który przyznaje gmina. Jest to jednak ostateczność, bo mieszkania komunalne zazwyczaj charakteryzują się bardzo niskim standardem, co dla wielu osób będzie to nie do zaakceptowania.

Dodatkowo każda gmina ma własne zasady, dotyczące przyznawania tego typu mieszkań. Zazwyczaj maksymalny dochód jest tak niski, że z tej formy pomocy mogą skorzystać tylko ci, którzy mają naprawdę niewielkie zarobki.

Mimo że znajdziemy kilka innych pomysłów na to, jak mieć własne mieszkanie i uniknąć przy tym zadłużenia w banku, to wciąż kredyt hipoteczny będzie najprostszym i najskuteczniejszym sposobem na realizację planów mieszkaniowych. Dlatego co kilka miesięcy warto badać swoją zdolność kredytową, aby sprawdzić, czy polityka kredytowa banków się zmieniła. Można także postarać się o zwiększenie swoich dochodów, dzięki czemu dostępna kwota finansowania w bankach będzie wyższa.

Anna Serafin, ekspertka porównywarki finansowej Totalmoney.pl