Ostatnia szansa dla transportu. Unijne miliardy do wydania

Podlegający Ministerstwu Infrastruktury i Budownictwa CUPT, czyli Centrum Unijnych Projektów Transportowych zarządza podziałem środków unijnych, które służą wspieraniu inwestycji infrastrukturalnych. Priorytetem jest sektor kolejowy, drogowy, lotniczy, miejski czy morski. CUPT promuje programy i projekty nastawione na rozwój i innowacyjność krajowego transportu.
Jeszcze pod koniec ubiegłego roku podpisano umowy z ośmioma partnerami, które mają zwiększyć bezpieczeństwo na drogach, spowodować, że dzięki ulepszeniu taboru kolejowego da się przewozić więcej ładunków, a także usprawnić transport na Odrze. Inwestycje te pochłoną 1,5 mld zł. Unia dorzuca 680 mln zł na realizację tych planów.

CUPT pilotuje jednocześnie kilka programów inwestycyjnych. Najważniejsze to Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (POIiŚ), Program Operacyjny Polska Wschodnia (POPW) oraz instrument finansowy „Łącząc Europę” (CEF).

Ten rok jest kluczowy, ponieważ zbliża nas do zamknięcia perspektywy finansowej wyznaczonej na lata 2014-2020, kiedy trzeba zrealizować inwestycje w ramach przekazanych środków unijnych.
Najwięcej środków do rozdysponowania, bo 18,4 mld zł, pozostało z programu POIiŚ, który stawia na m.in. zrównoważony transport z naciskiem na przebudowę dróg krajowych i tras wylotowych.
Sporo środków jest do wydania z funduszu „Łącząc Europę”, promującego ograniczenie emisji CO2 i zwiększenie udziału energii odnawialnej – zostało jeszcze 14,9 mld zł.

Z kolei z zasobów finansowych przekazanych na POPW beneficjenci mogą liczyć na 100 mln zł do podziału.

– Ostatnią umowę w ramach tego instrumentu planujemy podpisać w 2020 roku – mówi Przemysław Gorgol, p.o. dyrektora CUPT.

Na przestrzeni czterech ostatnich lat widać wyraźny wzrost, jeśli chodzi o odsetek zawieranych umów o unijne dofinansowanie. Także z danych CUPT wynika, że unijne pieniądze są sprawnie wydatkowane. W latach 2015-2018 ze środków na POIiŚ wypłacono w sumie 28,5 mld zł (z 83,8 mld zł), natomiast z budżetu przeznaczonego na POPW – tylko w ciągu dwóch ostatnich lat – 0,5 mld, co oznacza, że do spożytkowania jest jeszcze nieco ponad dwie trzecie z dostępnej finansowej puli.

Priorytety?

– Zależy nam na zrównoważonej mobilności miejskiej. A w szczególności na małych i średnich miastach. Racjonalne wydatki środków unijnych powinny się przyczynić do zmniejszenia emisji spalin i uporania z problemem korków na drogach – zauważa Gorgol.

CUPT liczy, że w tym roku pieniądze uda się wydawać jeszcze sprawniej. Do końca 2019 roku chce osiągnąć pułap 93 proc., jeśli chodzi o rozdysponowanie unijnych dotacji pod kątem nowych inwestycji transportowych z POIiŚ.

W kwestii podziału pieniędzy gromadzonych do wydatkowania w ramach POPW, CUPT liczy, że utrzyma się zeszłoroczna tendencja i pod koniec tego roku uda się zatwierdzić łącznie 57 proc. płatności.

Ambitne plany dotyczą też tegorocznych wydatków związanych z funduszem „Łącząc Europę”. Jeśli wszystko pójdzie zgodnie z planem, do beneficjentów trafi 2,5 mld zł.

Dofinansowanie uzyskały również inwestycje administrowane przez PKP S.A., PKP PLK S.A., Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad oraz Zarząd Morski Portu Gdynia S.A.

Z łącznego budżetu o wartości 8 mld zł, UE pokryje połowę kosztów. Pieniądze zostaną przeznaczone na budowę 59 dworców kolejowych, modernizację magistrali kolejowej C-E 65 czy budowę drogi ekspresowej S7 na odcinku między Grójcem a Warszawą.

CUPT prowadzi też nabór do dwóch konkursów. Jeden promuje wspomniany fundusz „Łącząc Europę”, a do rozdysponowania pośród zwycięzców jest 100 mln euro.

Drugi konkurs dotyczy rozwoju publicznego transportu zbiorowego w miastach – tu konkursowy budżet wynosi 300 mln zł.

Przede wszystkim trzeba poddać wnikliwej ocenie kondycję transportu publicznego w miastach, a także działania zmierzające do poprawy infrastruktury kolejowej we wschodniej Polsce.
CUPT dużo wymaga od samorządów, licząc, że – w kontekście wyczerpywania pieniędzy unijnych – uda im się coraz więcej inwestycji pokrywać z własnych środków.

Spore nadzieje pokładane są w sektorze budowlanym, od którego zależy rozwój transportu.

– Problemem jest niestety przerywanie prac przez wykonawców i blokowanie rozliczeń, co miało miejsce na budowie trasy kolejowej łączącej Warszawę z Lublinem z powodu ogłoszonej upadłości włoskiej firmy Astaldi. Takie zjawiska mają, niestety, negatywny wpływ na tempo wydatkowania środków unijnych – podkreśla Gorgol.