Wzrost cen energii elektrycznej wynika z czynników obiektywnych. Wpływ na cenę mają przede wszystkim koszt uprawnień do emisji dwutlenku węgla oraz wysokość cen surowców energetycznych na światowych rynkach. W tym roku doszedł jednak kolejny, kluczowy czynnik – wojna w Ukrainie, który również wpływa na rozchwianie rynku surowców i skokowy wzrost ich cen. Dlatego od końca lutego ceny energii z dostawą na 2023 r. istotnie wzrosły.
Jak zauważają eksperci, Władimir Putin wykorzystuje ceny energii jako instrument szantażu politycznego. Kryzys energetyczny ma zdestabilizować Zachód, wywołać chaos oraz lęk i obawy wśród zachodnich społeczeństw związane z bezpieczeństwem energetycznym.
Gazprom już w 2021 r., a więc jeszcze kilka miesięcy przed rosyjską inwazją, zaczął stopniowo zmniejszać wolumen sprzedaży gazu ziemnego dla odbiorców ze Starego Kontynentu. Tymczasem przez lata był największym dostawcą gazu ziemnego do krajów UE (największym odbiorcą były Niemcy). Rosja posiada największe na świecie zasoby gazu i jest liderem w eksporcie tego surowca. Przed wybuchem wojny była też drugim co do wielkości globalnym eksporterem ropy naftowej i trzecim eksporterem węgla. Jeszcze w sierpniu 2021 r. dzienny przepływ gazu z Rosji do UE poprzez wszystkie dostępne gazociągi wynosił ponad 400 mln m3. 31 lipca 2022 r. było to już niewiele ponad 100 mln m3.
O bezpieczeństwie energetycznym Polski eksperci dyskutowali podczas Forum Krynica, I edycji konferencji, która wokół 6 scen zgromadziła ponad 1200 uczestników i 200 prelegentów. Partnerem głównym wydarzenia była m.in. Enea.
Polacy są chronieni przed polityką Putina
Rozpowszechniając dezinformację o kryzysie energetycznym, Kreml chce przestraszyć Polaków, spotęgować uczucie niepewności związane z potencjalnymi problemami w dostawach prądu, gazu i węgla, a nawet poważnymi blackoutami.
Tymczasem, jak zapewniają rządzący oraz przedstawiciele polskiego sektora energetycznego, Polacy nie mają się czego obawiać. Polska od lat jest świadoma zagrożeń wynikających z uzależnienia od rosyjskich surowców już od dawna podejmuje niezbędne kroki w celu dywersyfikacji źródeł energii, a tym samym zapewnienia sobie niezależności energetycznej.
W latach 2015–2022 udało się przeprowadzić kilka kluczowych inwestycji. Już w przyszłym roku planowane jest zakończenie rozbudowy terminala LNG w Świnoujściu, zwiększającego roczne zdolności regazyfikacji do 8,3 mld m3. W tym roku zostały oddane do użytku dwa połączenia transgraniczne gazu z Litwą oraz Słowacją. Co więcej, uruchomiony 1 października gazociąg Baltic Pipe, łączący polski system gazowy ze skandynawskim, pozwala na przepustowość do 10 mld m3 rocznie. Magazyny gazu ziemnego są dziś zapełnione niemal w 100 proc.
Polska inwestuje także w bezpieczeństwo dostaw energii elektrycznej. Modernizowane są konwencjonalne moce wytwórcze, sieć przesyłowa i dystrybucyjna. Równolegle trwają inwestycje zwiększające udział OZE w krajowym miksie wytwarzania. Trwają również intensywne przygotowania do budowy morskich farm wiatrowych Zgodnie z założeniami rządu, energetyka wiatrowa na morzu osiągnie zainstalowaną moc ok. 5,9 GW w 2030 r. i ok. 11 GW w 2040 r.
Rząd wprowadza działania osłonowe
Ważnym elementem dbania o energetyczne bezpieczeństwo Polaków są także programy "Mój Prąd" i "Czyste Powietrze". Pierwszy pozwolił na dynamiczny rozwój fotowoltaiki w Polsce. Dziś już w niemal co piątym domu znajdują się mikroinstalacje. Program "Czyste Powietrze" umożliwia z kolei termomodernizację domów jednorodzinnych, przyczyniając się do zwiększenia ich efektywności energetycznej. Można dzięki niemu m.in. uzyskać dofinansowanie do ocieplania budynków oraz wymiany starych pieców grzewczych.
Od początku 2022 r. polski rząd regularnie wprowadza również kolejne działania osłonowe, aby złagodzić skutki rosnących cen energii. Dziś można skorzystać z: dodatku węglowego (do 3 tys. zł na gospodarstwo domowe), tarczy inflacyjnej gwarantującej m.in. obniżkę akcyzy na energię, stawek VAT czy żywność, tarczy solidarnościowej.
Ta ostatnia zakłada zamrożenie cen energii elektrycznej w przyszłym roku do poziomu z 2022 r. dla rocznego limitu jej zużycia, tj. 2000 kWh – dla gospodarstw domowych, 2600 kWh – dla osób z niepełnosprawnością oraz 3000 kWh – dla rolników i rodzin z minimum trójką dzieci (posiadacze Karty Dużej Rodziny). Obniżone ceny za prąd będą mieć także samorządy oraz instytucje wrażliwe, m.in. szpitale i szkoły, ale także małe i średnie firmy.
– Nowe regulacje wprowadzone przez rząd przyniosą realne obniżenie rachunków za prąd do poziomu zeszłorocznego, ale także są impulsem do odpowiedzialnego zarządzania energią w domu i firmie. To zachęty do oszczędzenia prądu, które korzystnie wpłyną nie tylko na budżety rodzinne czy firmowe, lecz także na środowisko naturalne. Odpowiedzialne podejście do zużywania energii i paliw w czasach europejskiego kryzysu energetycznego spowodowanego przez Rosję nabiera dziś szczególnego znaczenia i może sprzyjać walce z jego skutkami – mówi Paweł Majewski, prezes zarządu Enea SA.
Jak uzyskać rządową pomoc na energię? Dowiedz się ze strony Enea.
Należy podkreślić także, że Polska mocno apeluje na forum Unii Europejskiej o reformę na hurtowym rynku energii. Rząd podjął już decyzję o zniesieniu tzw. obliga, czyli obowiązku sprzedaży wyprodukowanej energii w całości na giełdzie. To powinno docelowo wpłynąć na płynność rynku, obniżenie hurtowych cen energii, a w efekcie rachunków za prąd.
Jak mądrze oszczędzać?
O niższe rachunki możemy zadbać także sami. Bo choć na cenę prądu nie mamy większego wpływu, to na wysokość faktur już tak. Ograniczenie zużycia energii ma dziś wymiar nowoczesnego patriotyzmu. Pozwala nie tylko na finansowe oszczędności, ale też wzmacnia stabilizację polskiego systemu elektroenergetycznego przy jednoczesnym uwolnieniu się od konieczności importu surowców z Rosji.
Jak wynika z raportu Instytutu Badań Rynkowych i Społecznych, Polacy chcą oszczędzać prąd. Niemal 3/4 respondentów zamierza zwracać większą niż w poprzednich latach uwagę na zużycie energii elektrycznej. W największym stopniu motywują nas do tego ceny prądu (86 proc.). Drugim kluczowym czynnikiem jest troska o klimat (72 proc.), a trzecim uniezależnienie Polski od dostaw z Rosji (53 proc.).
Co zatem powinniśmy robić? Oszczędzanie warto zacząć od wymiany źródeł światła. Według danych Polskiej Agencji Poszanowania Energii zamiana 10 lamp halogenowych o mocy 30 W na światła typu LED o mocy 4 W przełoży się na oszczędność 227 zł w skali roku. Jednocześnie należy pamiętać o gaszeniu światła, którego nie potrzebujemy. Podczas czytania czy pracy przy biurku warto zapalić małą lampkę dającą światło punktowe, a nie żyrandol oświetlający całe pomieszczenie.
Oszczędności przyniesie nam także chociażby utrzymywanie sprzętów w pełnej sprawności. Najwięcej energii zużywają: lodówka, czajnik elektryczny, pralka, piekarnik elektryczny oraz płyta indukcyjna.
Poza tym warto wprowadzić kilka dobrych nawyków, np. obniżyć temperaturę w mieszkaniu do ok. 20°C, a jeśli wyjeżdżamy na dłużej, ustawić ją na 16°C. Wietrząc pokój, pamiętajmy, aby robić to krótko, ale intensywnie. Nie zasłaniajmy kaloryferów meblami ani zasłonami. Jeśli natomiast suszymy ubrania, to ustawmy suszarkę przed grzejnikiem, zamiast wieszać odzież bezpośrednio na nim.
Oszczędzić prąd pozwoli nam także efektywne używanie żelazka. Nie warto prasować pojedynczych rzeczy, ale poczekać, aż zbierze się ich więcej. Ważne jest także prasowanie na równej, gładkiej powierzchni, co sprawi, że będziemy wykonywali tę czynność krócej, a w efekcie zużyjemy mniej energii. Dużym ułatwieniem będzie też przechowywanie ubrań w taki sposób, aby jak najmniej uległy zgnieceniu, np. na wieszakach.
Korzystajmy również ze słonecznych dni, których sporo mamy tej jesieni, i odsłaniajmy okna. W ciągu dnia pozwoli nam to nagrzać całe mieszkanie i wieczorem nie będziemy musieli mocno rozkręcać kaloryferów.
Materiał powstał przy współpracy z Krynica Forum