Podatek od spadków i darowizn. Takich zmian chce rząd

Zgodnie z projektem obowiązek podatkowy w podatku od spadków i darowizn będzie powstawał w chwili uzyskania dokumentów potwierdzających przyjęcie spadku, a nie - jak teraz - z chwilą jego przyjęcia.

Obecnie podatnik często w ogóle nie wie, że otrzymał spadek. Według przepisów, podatnik w ciągu sześciu miesięcy może złożyć oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku, ale jednocześnie brak złożenia oświadczenia jest równoznaczny z przyjęciem spadku. Jeśli więc ktoś nie wie, że otrzymał spadek i w związku z tym nie złożył żadnego oświadczenia, to faktycznie nabył spadek, nawet o tym nie wiedząc.

"Spadkobierca może przyjąć spadek w sposób nieuświadomiony, a więc zrealizowanie przez podatnika obowiązków takich jak złożenie zeznania w terminie miesiąca od dnia przyjęcia spadku, jest de facto niewykonalne. Ma to szczególnie negatywne skutki dla podatnika, biorąc pod uwagę konsekwencje karnoskarbowe" - czytamy w uzasadnieniu projektu.

Poza tym - jak wskazano - choć zgodnie z Kodeksem cywilnym nabycie spadku następuje z chwilą śmierci spadkodawcy, to spadkobierca musi uzyskać postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku albo zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia, aby móc występować przed organami skarbowymi. Bez tych dokumentów spadkobierca nie może być stroną postępowania podatkowego.

Z powyższych względów proponuje się przyjęcie, że obowiązek podatkowy przy nabyciu własności rzeczy i praw majątkowych w drodze dziedziczenia powstanie z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku, zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia lub wydania europejskiego poświadczenia spadkowego - wyjaśnili autorzy projektu.

Według resortu finansów rozwiązanie takie jest korzystne dla podatników, gdyż jednoznacznie wiąże moment powstania obowiązku podatkowego z formalnym uzyskaniem dokumentu (pisma) potwierdzającego status spadkobiercy i legitymację do działania przed organem podatkowym oraz dodatkowo wydłuża czas na złożenie zeznania podatkowego (moment ten jest późniejszy niż chwila przyjęcia spadku).

W projekcie znalazły się także przepisy dotyczące terminu składania zeznania podatkowego w sytuacji, kiedy już podatnik przejmie spadek i uzyska konieczne dokumenty. MF zaproponowało wskazanie wprost, że deklarację należy złożyć w terminie miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego.

Ministerstwo umieściło w projekcie także przepisy mające na celu wprowadzenie możliwości przywrócenia terminu do zgłoszenia nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych oraz terminu do zgłoszenia nabycia w drodze dziedziczenia lub zapisu windykacyjnego własności przedsiębiorstwa.

W uzasadnieniu wyjaśniono, że członkowie najbliższej rodziny zwolnieni są od podatku od spadków i darowizn pod warunkiem terminowego zgłoszenia nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego. Termin ten nie podlega przywróceniu w oparciu o przepisy Ordynacji podatkowej, a niezłożenie zgłoszenia w terminie powoduje utratę zwolnienia i opodatkowanie nabytego spadku czy darowizny.

MF wskazało, że mimo 6-miesiącznego terminu na zgłoszenie "występują sytuacje losowe, które uniemożliwiają dochowanie tego terminu z powodów niezawinionych przez podatnika". Dodało, że podobna sytuacja ma miejsce w przypadku niezgłoszenia przez nabywcę nabycia w drodze dziedziczenia lub zapisu windykacyjnego własności przedsiębiorstwa lub udziału w nim.

Resort zaproponował w związku z tym, by terminy były przywracane na wniosek podatnika, jeżeli uprawdopodobni on, że niezachowanie terminu nastąpiło bez jego winy.

Dodatkowo w projekcie znalazły się przepisy, których celem jest możliwość wzruszenia decyzji organu podatkowego, jeśli odmówi on podatnikowi przywrócenia terminu do złożenia zgłoszenia i jeżeli w wyniku wniesienia przez podatnika do sądu administracyjnego skargi na takie postanowienie, termin ten zostanie przywrócony. Jeśli termin zostanie przywrócony w wyniku orzeczenia sądu, możliwe będzie uchylenie decyzji odmownej organu podatkowego i umorzenie podstępowania podatkowego.

Projektowana ustawa ma wejść w życie w 14 dni od jej ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.