Prokrastynacja - co to takiego?
Prokrastynacja to patologiczne i nieustanne odwlekanie działań w czasie. Prokrastynator wie, że musi podjąć się konkretnego zadania, ma świadomość, że nie przyniesie to żadnych pozytywnych skutków i mimo to, odkłada je na później.
Prokrastynacja uważana jest za rodzaj zaburzenia psychicznego, ponieważ mimo świadomości jej negatywnych konsekwencji, prokrastynator nie podejmuje się wykonania zadania o czasie. Wówczas szuka on usprawiedliwienia i innych "poważnych" problemów, którymi musi zająć się w danym momencie.
Jakie są przyczyny prokrastynacji?
Przyczyn prokrastynacji można upatrywać się w wielu czynnikach. Przede wszystkim może mieć ona związek z osobowością jednostki. Osoba, która ma tendencje do nadmiernego zamartwiania się i wyolbrzymiania problemów, będzie odwlekać wykonanie pewnych czynności, aby uniknąć porażki i związanych z nią negatywnych emocji.
Prokrastynatorzy są także często perfekcjonistami, którzy chcą wykonać wszystko jak najlepiej. Obawiają się porażki, w związku z czym odwlekają w czasie rzeczy, które potencjalnie mogłyby ją wywołać. Prokrastynator może również zakładać z góry, że dane zadanie będzie trudne i nieprzyjemne. Odkładając je na później, wydaje mu się, że będzie prościej mu je wykonać.
Prokrastynacja powiązana może być także z niską samooceną i niskim poczuciem własnej wartości. Niektórzy prokrastynatorzy uważają bowiem, że nie mają odpowiednich kompetencji do zrealizowania danego zadania. Właśnie z tego powodu tak trudno jest im nawet spróbować się go podjąć. Powodem prokrastynacji mogą być też problemy z koncentracją, które są naczelnym wrogiem terminowej realizacji obowiązków.
Jakie są charakterystyczne cechy prokrastynacji?
Z prokrastynacją mamy do czynienia wtedy, kiedy odwlekanie obowiązków w czasie ma miejsce niemal każdego dnia. Codziennie odkładamy wykonanie jakiejś czynności. Odczuwamy coraz większy stres, mamy problemy ze snem, towarzyszy nam nieustanny strach przed tym, że nie podołamy. Charakterystyczną cechą prokrastynacji jest realizacja powierzonych zadań na ostatnią chwilę, chwilę przed ostatecznym deadlinem. Prokrastynacji towarzyszą również zazwyczaj wyrzuty sumienia.
Jak prokrastynacja wpływa na pracę zawodową?
Nieustanne odkładanie obowiązków zawodowych przede wszystkim wywołuje stres spowodowany tym, że zadania nie są realizowane na czas, a prokrastynator ma coraz mniej czasu na ich wykonanie. Zadania odkładane na później zaczynają się gromadzić, co wywołuje silny stres wynikający z nadmiaru obowiązków.
Prokrastynacja wpływa również na produktywność zarówno prokrastynatora, jak i całego zespołu. Może hamować rozwój osobisty, poszerzanie kompetencji i osiąganie sukcesów zawodowych. Wszystko to może doprowadzić do zaniedbywania obowiązków, wykonywania projektów po terminie, a w rezultacie do pozostawania przez wiele lat na niskim stanowisku lub nawet do utraty pracy.
Prokrastynacja a wypalenie zawodowe
Czy prokrastynacja może doprowadzić do wypalenia zawodowego? Do wypalenia zawodowego bardzo często dochodzi na skutek długotrwałego stresu. Stres zaś może być konsekwencją prokrastynacji, który pojawia się w związku nadmiarem obowiązków zgromadzonych poprzez ich nieustanne odkładanie. Permanentny stres w połączeniu z nadmiarem obowiązków wywołanym ich ciągłym odwlekaniem powoduje silną presję, która może stać się czynnikiem predysponującym do wypalenia zawodowego.
Jak walczyć z prokrastynacją?
Prokrastynacja to niejako nawyk, który powielamy przez dłuższy czas. Nie możemy więc spodziewać się, że uda nam się go pokonać w ciągu kilku dni. Walka z prokrastynacją to trudne i pracochłonne zadanie. Przede wszystkim musimy uświadomić sobie nasz wzorzec funkcjonowania. Warto na tym etapie sprawdzić nasze priorytety życiowe i zastanowić się, czy prokrastynacja pomaga nam w ich realizacji, czy zatrzymuje nas przed życiem zgodnym z naszymi wartościami.
W walce z prokrastynacją pomocne może być zorganizowanie sobie harmonogramu pracy i ustalenie priorytetów. Warto rozpisać wszystkie obowiązki w perspektywie tygodnia lub miesiąca i nadać im poziom trudności oraz priorytet. Zaczynając pracę, zacznij od najtrudniejszego zadania. Nie jest to przyjemna perspektywa, ale jeśli kilka razy zaczniesz od zadania, które wymaga od ciebie największego wysiłku, wyrobisz nowy nawyk i coraz rzadziej będziesz odkładał je w czasie.
Możesz też skorzystać z tzw. publicznej deklaracji, czy publicznego zobowiązania się do realizacji jakiejś czynności. Wycofanie się z jej wykonania będzie znacznie trudniejsze, a więc może to stać się czynnikiem motywującym do działania.
W leczeniu prokrastynacji pomocne jest również wsparcie psychoterapeuty, które opiera się m.in. na znalezieniu przyczyny tego zjawiska i stopniowej walce z nim.