Green Deal to w dalszej perspektywie lepsze i zdrowsze życie Europejczyków, ale na pierwsze wymierne efekty trzeba poczekać jeszcze kilka lat. Polskie firmy mogą jednak już teraz wykorzystywać program Green Deal jako szansę zaistnienia w zupełnie nowych obszarach działalności. To niepowtarzalna możliwość na uruchomienie wielkiego potencjału gospodarczego Polski i całej Wspólnoty, budowę nowych sektorów gospodarki z wykorzystaniem najnowszych, przełomowych technologii. Zmianom muszą poddać się same firmy, a dostosowanie się do nowych wytycznych w wielu przypadkach będzie warunkiem dalszej konkurencyjnej działalności. Jednymi z głównych narzędzi pomocowych mają być działania Narodowego Centrum Badań i Rozwoju. To m.in. stymulacja rynku w określonych kierunkach poprzez zamówienia przedkomercyjne. Organizacje, takie jak: NCBR, NFOŚ, PARP, muszą współpracować, aby zapewnić ścieżkę wsparcia technologii od finansowania B+R, wdrożeń i wsparcia dla klientów. Dla Polski Green Deal jest szansą na przejście na gospodarkę niskoemisyjną i odejście od gospodarki pochłaniającej nieodnawialne zasoby naturalne. Kluczowe dziedziny, które wymagają transformacji to przede wszystkim sektor energetyczny, a więc inwestycje, które wpływają na poprawę jakości powietrza. Inwestycje, które mają dostarczyć zieloną energię, ale też ograniczyć energochłonność dzięki głębokiej modernizacji energetycznej budynków publicznych i mieszkalnych oraz w przedsiębiorstwach.
Jednym z modelowych przykładów innowacji są nowoczesne instalacje biogazowe. W Polsce wybudowanych zostało około 100 biogazowni rolniczych, jednak dotychczas żadna z nich nie wytwarza biometanu. Proces fermentacji metanowej w dużej części instalacji nie jest prowadzony optymalnie, czego skutkiem jest obniżona efektywność instalacji. Odpowiedzią na to zapotrzebowanie jest opracowanie uniwersalnej, zautomatyzowanej biogazowni, wytwarzającej biometan, która ograniczy lub wyeliminuje konieczność zapewnienia ciągłego, specjalistycznego nadzoru nad przebiegiem procesu. Kolejnym pomysłem są oczyszczalnie ścieków komunalnych. Ścieki to ogromne zasoby wody, energii i surowców wtórnych, które można odzyskać przy jednoczesnym zachowaniu podstawowych wymogów zakładów oczyszczania ścieków, takich jak zapewnienie bezpieczeństwa sanitarnego oraz optymalizacja kosztów eksploatacji oczyszczalni. Innowacją w tym przypadku będzie zapewnienie obiegu zamkniętego biogenów w naturze, co umożliwi ograniczenie produkcji nawozów sztucznych i budowę ekologicznego rolnictwa przy ograniczeniu emisji gazów cieplarnianych, jak również zapewnienie obiegu zamkniętego wody w przemyśle i w infrastrukturze komunalnej miasta.
Kolejnym nowatorskim przedsięwzięciem jest opracowanie innowacyjnych technologii 2D (prefabrykowanej) i 3D (modułowej) w konstrukcji budynku jednorodzinnego i wielorodzinnego o możliwie najlepszym, optymalnie zerowym lub pozytywnym bilansie rocznym zużycia energii, przy zastosowaniu instalacji wspomagających. Budynki będą wykonane w dużym stopniu z surowców wtórnych, przy dążeniu do maksymalnego zredukowania emisji CO₂ podczas wytwarzania materiałów budowlanych. Realizacja projektu obniży też ślad węglowy w trakcie całego cyklu życia budynku. Kapitalne znaczenie dla rozwoju „zielonej energetyki” ma również efektywna akumulacja energii. Instalacje, ze względu na jej nadwyżki, powinny być wspomagane magazynami pracującymi w cyklu dobowym. Takie rozwiązanie pozwala korzystać ze zmagazynowanej energii w czasie, kiedy jej wytwarzanie jest utrudnione – w nocy w przypadku instalacji fotowoltaicznych, czy podczas okresów bezwietrznych w przypadku elektrowni wiatrowych. Opracowana technologia ma służyć do zastosowań domowych, gdzie oprócz zasilania domu w energię, będzie mogła być wykorzystana np. do ładowania elektrycznego samochodu. Nieocenione korzyści będą mogły z niej czerpać także instytucje i przedsiębiorcy, np. szpitale czy hotele. W początkowym etapie rozwoju jest projekt magazynowania energii cieplnej i chłodzącej. Dużym wyzwaniem jest też opracowanie innowacyjnych, efektywnych ekonomicznie technologii wentylacji mechanicznej przeznaczonych dla istniejących już budynków mieszkalnych i szkół. Będą one gwarantować wysoką jakość powietrza, a to wszystko zostanie osiągnięte przy jednoczesnym zmniejszeniu zapotrzebowania na energię do ogrzewania i chłodzenia pomieszczeń, co zapewni funkcja odzysku ciepła, chłodu i wilgoci.
Polsce grozi stepowienie. Żeby odwrócić ten trend, potrzebna jest m.in. retencja wody na miejscu, a więc tam, gdzie spadła w postaci deszczu. NCBR chce zainspirować polskich przedsiębiorców do tworzenia innowacyjnych technologii i systemów do magazynowania oraz wykorzystywania wody deszczowej w domach, budynkach mieszkalnych czy szkołach. Służy temu najnowsze przedsięwzięcie „Technologie domowej retencji”, finansowane z Funduszy Europejskich w ramach Programu Inteligentny Rozwój. Z kolei głównym celem przedsięwzięcia „Ciepłownia Przyszłości” jest opracowanie i demonstracja innowacyjnej technologii uniwersalnego systemu wytwarzania, przetwarzania i magazynowania energii do celów grzewczych. Znaczącym efektem przedsięwzięcia będzie ponad 80% udział OZE w produkcji ciepła do celów grzewczych. Inną pożądaną korzyścią ze stasowanych technologii będzie umożliwienie zbudowania konkurencyjności kosztowo-cenowej tradycyjnych systemów ciepłowniczych, w których dziś spalane są paliwa kopalne. Pojawienie się na rynku innowacyjnej technologii może również stanowić impuls dla rozwoju polskiego sektora ciepłownictwa i wpisać się we wzrostowy trend wypierania obecnych wysokoemisyjnych źródeł ciepła w Polsce.
Zmiany obejmą również sektor środowiskowy. Inwestycje środowiskowe POIiŚ realizują cele Europejskiego Zielonego Ładu związane z poprawą stanu środowiska i warunków życia ludzi. Obejmują adaptację do zmian klimatu, takich jak gwałtowne ulewy, fale upałów, powodzie czy susze. Poprawie mają ulec także sposoby zagospodarowania wód opadowych i zwiększenie powierzchni terenów zielonych. Kluczowe są też działania na rzecz przyrody – ochrona zagrożonych gatunków i siedlisk przyrodniczych oraz edukacja ekologiczna.
Ogromny wpływ na środowisko ma również transport. Do 2050 r. na poziomie europejskim założono redukcję emisji gazów cieplarnianych w transporcie o 90%. Sektor transportu w Polsce podlega stałej transformacji poprzez inwestycje finansowane z udziałem środków unijnych. Projekty te umożliwiają wprowadzanie czystszych, bardziej efektywnych i ekologicznych form transportu publicznego, sprawniejsze zarządzanie taborem, jak również wdrażania nowoczesnych rozwiązań transportowych. NCBR wciąż pracuje nad nowymi projektami w dziedzinie innowacyjnych technologii oraz zacieśnia współpracę z kolejnymi instytucjami. Wspólne działania NCBR, NFOŚiGW oraz BOŚ działają na rzecz stworzenia nowego, przyjaznego zielonym technologiom ekosystemu. Najważniejsze jest zbudowanie dogodnych warunków dla innowatorów, producentów i konsumentów proekologicznych technologii.
Materiał partnera: ImpactCEE