Dr Alicja Pawelec-Olesińska, Kierowniczka Zespołu Ochrony Ekosystemów Wodnych w WWF, wskazała, że stan ekologiczny polskich wód jest zły. Aż 98,9% polskich wód nie spełnia norm unijnej ramowej dyrektywy wodnej. Rafał Bonter, Prezes Zarządu XYLEM, dodaje, że tylko 10% polskich rzek spełnia wymagania dobre lub bardzo dobre, a podobna sytuacja dotyczy jezior i zbiorników otwartych.
Zasób wody do picia w Polsce jest bardzo niski, podkreśla Rafał Bonter. Źródła głębinowe stanowią podstawę, ale około 40-50% wody pobieramy z wód powierzchniowych. Renata Żyłła, Dyrektor Centrum Gospodarki o Obiegu Zamkniętym w Łódzkim Instytucie Technologicznym, zwróciła uwagę, że stan jakości wód to jedno, ale co się w nich znajduje, to osobne pytanie. Badania wykazały, że w wodach powierzchniowych pojawiają się mikrozanieczyszczenia z przemysłu i naszego codziennego życia. Mogą to być np. farmaceutyki, czy związki z procesów przemysłowych. Te mikrozanieczyszczenia, przetwarzając się w ekosystemie, mogą tworzyć kolejne, niebezpieczne produkty.
Agata Szafraniuk, Kierowniczka Programu Ochrony Przyrody w Fundacji ClientEarth Prawnicy dla Ziemi, dodała, że z perspektywy prawa system zarządzania polskimi rzekami nie działa. Świadczy o tym wiele postępowań toczących się przed Komisją Europejską w związku z nieprzestrzeganiem przez Polskę Ramowej Dyrektywy Wodnej i innych. Zdaniem Szafraniuk, jest wciąż bardzo dużo do zrobienia, aby zapobiec niedoborowi wody i zachować jej jakość.
Mądry Polak po Odrze?
Tragiczne wydarzenia, takie jak katastrofa na Odrze, podkreślają potrzebę ochrony rzek i środowiska wodnego. Jak zauważyła Agata Szafraniuk z Fundacji ClientEarth Prawnicy dla Ziemi, istnieją wiele luki w systemie legislacyjnym, które powodują, że regulacje na papierze nie są skutecznie wdrażane w praktyce.
Dr Alicja Pawelec-Olesińska z WWF podkreśla, że katastrofa na Odrze zwróciła uwagę społeczeństwa na potrzebę ochrony rzek i środowiska wodnego. Ludzie zaczęli interesować się tym, co płynie w rzekach, a także zwracać uwagę na przyczyny zanieczyszczenia. Niestety, zanieczyszczenie wodne farmaceutykami jest nadal nowym i szokującym obszarem badań. Węgorze uzależniają się od kokainy, a ryby zmieniają płeć przez estrogen używany w lekach hormonalnych, którego nie usuwają oczyszczalnie ścieków.
Rafał Bonter, prezes zarządu XYLEM, ma nieco odmienne zdanie na temat ochrony środowiska wodnego. Zauważa on, że woda jest tematem dyskusji od stu lat, a w Polsce od ćwierć wieku, ale samo komunikowanie tego nie prowadzi do konkretnych działań. Uważa, że Biała Księga WWF jest dobrą ideą, ale samorządom trzeba przedstawić konkretne działania, krok po kroku, z jasno wyłożonymi priorytetami. Zwraca uwagę na potrzebę utworzenia forum, które będzie pośredniczyć między samorządami, przedsiębiorcami a organizacjami pozarządowymi.
Przemysł włókienniczy a woda
Przemysł włókienniczy jest jednym z sektorów, który ma bardzo silne powiązania z wodą. Renata Żyłła, Dyrektor Centrum Gospodarki o Obiegu Zamkniętym w Łódzkim Instytucie Technologicznym, zwróciła uwagę na fakt, że produkcja odzieży i tekstyliów wymaga dużej ilości wody oraz generuje wiele różnorodnych ścieków. Na przykład, do wyprodukowania zaledwie 4 koszulek XXL potrzeba około 80 gramów barwników i 400 gramów soli. Ponadto, przemysł włókienniczy jest bardzo rozdrobniony, co utrudnia kontrolowanie jakości ścieków.
Aby rozwiązać ten problem, potrzebne są modele strategiczne i systemy zarządzania wodą. Jak zauważa Renata Żyłła, instalacje do oczyszczania ścieków są kosztowne, a technologie zawracania wody muszą być odpowiednio dobrane. Dlatego, przy planowaniu zagospodarowania przestrzennego, należy uwzględnić tzw. parki przemysłowe, które będą zaprojektowane z myślą o tym, że ścieki będą zbierane w innym kolektorze.
Rafał Bonter, Prezes Zarządu XYLEM, dodaje, że podstawą każdego funkcjonującego systemu jest kontrola. Niestety, zgodnie z obecnymi wytycznymi, kontrolę jakości ścieków prowadzi sam zakład przemysłowy, co często prowadzi do braku kontroli. Jednak, jak podkreśla Bonter, istnieją technologie, które gwarantują, że kontrola jakości ścieków może być przeprowadzana online. Teraz musimy tylko przekazać te technologie do przemysłu i samorządów.
Dr Alicja Pawelec-Olesińska, Kierowniczka Zespołu Ochrony Ekosystemów Wodnych WWF, zwraca uwagę na konieczność przestawienia myślenia na wyłapywanie wody, zwłaszcza tej pitnej. W kontekście kryzysu klimatycznego i rosnących potrzeb związanych z produkcją żywności, woda staje się coraz cenniejszym zasobem. Dlatego ważne jest, abyśmy nauczyli się lepiej korzystać z tego zasobu i ograniczać jego marnotrawstwo.
Nowe technologie - nowe szanse?
Woda jest jednym z najważniejszych zasobów naturalnych, którą musimy chronić i dbać o nią jak najlepiej. Nowoczesne technologie oferują jednak coraz więcej szans na to, aby to zrobić w sposób bardziej efektywny i zrównoważony dla naszej planety. O tym, jakie możliwości dają nowe technologie w kontekście ochrony wody, dyskutowali eksperci podczas konferencji poświęconej tej tematyce.
Rafał Bonter, Prezes Zarządu XYLEM, podkreślił, że dzisiaj praktycznie wszystko można zrobić z wodą. Dzięki nowoczesnym technologiom można oczyścić ścieki do poziomu zwykłej wody pitnej. Wraz z jednym z koncernów przeprowadziliśmy eksperymenty w Manchesterze i w Niemczech, gdzie z wody opadowej oraz ze ścieków zrobiliśmy napój do picia. Zbadaliśmy to i sprawdziliśmy, że można je bezpiecznie pić. Choć ze względu na brak edukacji, jeszcze byłoby na to za wcześnie. Technologie mają ogromne możliwości, jako branża możemy zamknąć obieg wody nie tylko w zakładach przemysłowych, ale i w miastach. Ważne jest jednak, by to zamknięcie nie zwiększało śladu węglowego - podkreślił Bonter.
Jednakże, jak wskazywali eksperci, wdrożenie nowych technologii wymaga także zmiany myślenia. Ważne jest, aby przedsiębiorcy zaczęli zwracać uwagę na te kwestie, a państwo wspierało ich w działaniach na rzecz ochrony wody. Należy skupić się na bliskich wyzwaniach oraz zagrożeniach, jakie może przynieść już choćby kolejne lato.
Przemysł włókienniczy, który jest jednym z głównych emitentów różnego rodzaju ścieków, musi również wziąć pod uwagę potrzebę ochrony wody. Renata Żyłła, Dyrektor Centrum Gospodarki o Obiegu Zamkniętym w Łódzkim Instytucie Technologicznym, Sieć Badawcza Łukasiewicz Łódzki Instytut Technologiczny, wskazała na potrzebę stosowania modeli strategicznych zarządzania wodą. Instalacje do oczyszczania ścieków są kosztowne, a rozdrobniony przemysł erszą różne wyzwania. Zaproponowała, aby przy planie zagospodarowania przestrzennego uwzględniać tzw. parki przemysłowe, gdzie ścieki będą zbierane w innym kolektorze.
Widać zatem, że nowe technologie i innowacyjne podejście do problemów związanych z wodą są kluczowe dla przyszłości naszej planety. Warto zwrócić uwagę, że praktycznie każda branża i każde przedsiębiorstwo może przyczynić się do zamknięcia obiegu wody i redukcji emisji zanieczyszczeń. Jednakże, aby to osiągnąć, potrzebne są konkretne działania i inwestycje, zarówno ze strony prywatnej jak i państwowej.
Jak podkreślał Rafał Bonter, ważne jest, aby zamknięcie obiegu wody nie zwiększało śladu węglowego, a zatem należy stosować rozwiązania zgodne z zasadami zrównoważonego rozwoju. Wdrożenie nowych technologii oraz edukacja społeczeństwa w zakresie racjonalnego korzystania z zasobów wodnych, to kolejne ważne kroki, które powinniśmy podjąć, aby chronić nasze środowisko naturalne.
Warto podkreślić, że problemów związanych z wodą nie da się rozwiązać jednorazowo, lecz wymaga to ciągłych działań i inwestycji. Jednakże, jak pokazują powyższe wypowiedzi, mamy już narzędzia i wiedzę, aby działać skutecznie i przeciwdziałać negatywnym skutkom zanieczyszczenia wód. Teraz wystarczy tylko wziąć odpowiedzialność i podjąć konkretne działania, aby chronić nasze środowisko naturalne dla przyszłych pokoleń.
***
Dwa dni wypełnione spotkaniami, ponad trzydzieści debat, dyskusje przy okrągłych stołach, motywujące power speeche, dziesiątki polskich i zagranicznych ekspertów – tak przedstawia się największe wydarzenie ekologiczne w Europie Środkowo-Wschodniej - Międzynarodowy Szczyt Klimatyczny TOGETAIR 2023. Wydarzenie odbywa się w Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego w dniach 20-21 kwietnia.
TOGETAIR 2023 otrzymał prestiżowe patronaty od polskich i zagranicznych instytucji, w tym od przewodniczącej Parlamentu Europejskiego, Roberty Metsoli, oraz od Prezesa Rady Ministrów, Mateusza Morawieckiego.
Pełna agenda wydarzenia wraz z panelistami dostępna jest na stronie: https://togetair.eu/agenda/
Materiał partnera: Togetair 2023