Według Banku Światowego w 2019 roku prawie 4 na 5 gospodarek wzrosło. Natomiast według prognoz tej samej instytucji w 2020 roku prawie wszystkie gospodarki na świecie skurczą się. Jakie są prognozy ekspertów i w jakich nastrojach pracodawcy wkroczą w 2021 rok? Jak kryzys gospodarczy wpłynie na wynagrodzenia w nadchodzącym roku?
Na wstępie warto zaznaczyć, że dynamicznie zmieniająca się sytuacja epidemiologiczna sprawia, że przewidywania dotyczące wskaźników gospodarczych w okresie objętym prognozą są obarczone niezwykle wysokim stopniem niepewności. Niemniej jednak wielu analityków podjęło próbę przewidywania prognoz wskaźników gospodarczych na 2021 rok.
PKB
Eksperci w trakcie 2020 roku korygowali swoje prognozy. I tak projekcje jesienne są mniej korzystne dla gospodarek europejskich, niż wiosenne – z początku koronakryzysu. Bez wątpienia większość gospodarek europejskich skurczy się w 2020 roku, a dynamika PKB w 2021 będzie niższa niż w latach poprzednich.
Według prognozy gospodarczej Komisji Europejskiej z jesieni 2020 roku gospodarka strefy euro skurczy się o 7,8 proc. w 2020 roku, a następnie wzrośnie o 4,2 proc. w 2021 roku i o 3 proc. w 2022 roku. W 2020 roku największy spadek spośród krajów Europy odnotuje Hiszpania (-12,4 proc.) i Wielka Brytania (-10,3 proc.). W 2021 roku przewiduje się, że dynamika wzrostu PKB we wszystkich krajach będzie już dodatnia. W Polsce wskaźnik ten ma być niższy niż dynamika PKB w całej Unii Europejskiej.
Wykres 1. Prognozowana dynamika PKB w poszczególnych krajach Europy w 2021 roku (w proc.)
Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) zakłada mniej optymistyczny scenariusz dla Polski od prognoz Komisji Europejskiej. Według raportu OECD Economic Outlook z grudnia 2020 roku PKB Polski spadnie o 3,5 proc. w 2020 roku, zaś w 2021 roku PKB wzrośnie o 2,9 proc. Wzrost gospodarczy na 2022 r. prognozuje na poziomie 3,8 proc.
Bezrobocie i zatrudnienie
Według prognoz Komisji Europejskiej w większości krajów Unii Europejskiej stopa bezrobocia liczona według BAEL wzrośnie z 7,7 proc. w 2020 do 8,6 proc. w 2021 roku. Najwyższe bezrobocie wystąpi w Hiszpanii, tam według projekcji wyniesie 17,9 proc. Wysokie bezrobocie wystąpi również w Grecji – stopa bezrobocia wyniesie tam 17,5%. Oznacza to, że w tych krajach prawie co 5 osoba zostanie bez pracy.
Według Komisji Europejskiej w 2021 roku stopa bezrobocia w Polsce wyniesie 5,3 proc. wobec 4 proc. w 2020 roku. Według prognoz zawartych w Raporcie o inflacji NBP w pierwszych dwóch kwartałach 2021 roku wskaźnik ten wyniesie 5,6 proc., a pod koniec roku zacznie spadać do poziomu 5 proc..
Według analityków NBP liczba pracujących spadnie o 3,8 proc. w pierwszym kwartale 2021 roku Prognozy przewidują również polepszanie się sytuacji na rynku pracy – w czwartym kwartale liczba pracujących spadnie jedynie o 0,2 proc., a od początku 2022 roku przewiduje się ponowny wzrost liczby zatrudnionych.
Wynagrodzenia
Chociaż w znacznej większości państw Unii wynagrodzenia w ujęciu nominalnym w 2021 roku wzrosną, to widać wyraźny spadek dynamiki w porównaniu do lat poprzednich. Prognozowany nominalny wzrost wynagrodzeń w Unii Europejskiej ma wynieść 1,7 proc. Z kolei w całej strefie euro wynagrodzenia wzrosną o 1,2%. W Polsce przewiduje się wzrost wynoszący 4,3 proc.
Wykres 2. Prognozowany wzrost wynagrodzeń w ujęciu nominalnym w poszczególnych krajach Europy w 2021 roku (w proc.)
Kryzys gospodarczy sprawił, że w większości państw inflacja wzrosła, co oznacza, że dynamika wzrostu wynagrodzenia w ujęciu realnym będzie niższa. W niektórych krajach dynamika wynagrodzenia w ujęciu realnym będzie ujemna, ponieważ inflacja będzie wyższa od nominalnego wzrostu wynagrodzeń.
Wykres 3. Prognozowany wzrost wynagrodzeń w ujęciu realnym w poszczególnych krajach Europy w 2021 roku (w proc.)
Prognozy dla Polski
Według Raportu o inflacji NBP podwyżki wynagrodzeń rok do roku w 2021 roku wyniosą od 3,4 proc. w pierwszym kwartale do 5,9 proc. w ostatnim. Dla porównania dynamika płac w 2019 roku wyniosła 7,7 proc. r/r.
Widać więc wyraźne spowolnienie. Pracodawcy przede wszystkim ograniczają wypłatę wszelkiego rodzaju nieobligatoryjnych premii i dodatków. Warto również wspomnieć, że w 2021 roku płaca minimalna w Polsce wzrośnie o 200 PLN – podwyżki powinny więc najbardziej odczuć osoby zarabiające najmniej.
W tegorocznym raporcie o inflacji czytamy również: „W drugiej połowie 2021 roku możliwe jest stopniowe odwrócenie negatywnych tendencji na rynku pracy. Wraz z częściowym przywracaniem trybu pracy sprzed pandemii, nastąpi sukcesywny wzrost dynamiki płac w gospodarce.
Będzie on skutkiem odbudowy intensywności pracy, przywracania dodatków pozapłacowych lub zaniechanych dotychczas, a planowanych wcześniej podwyżek wynagrodzeń. Na kształtowanie się płac wpływać będzie również planowany wzrost płacy minimalnej o 7,7 proc. od stycznia 2021 roku. Przy podwyższonej stopie bezrobocia, dynamika wynagrodzeń w horyzoncie projekcji nie osiągnie jednak poziomu z lat 2018- 2019”.
Przewidywania pracodawców
Wyniki czerwcowego badania Sedlak & Sedlak dotyczącego nastroju pracodawców w obliczu pandemii COVID-19 pokazały, że patrzyli oni optymistycznie na 2021 rok. 45% firm przewidywało poprawę swojej sytuacji finansowej. Jedynie 11% pracodawców przewidywało jej pogorszenie. Lepsza sytuacja finansowa firm na pewno przełoży się na stopniowy wzrost dynamiki wynagrodzeń w kolejnych latach.
We wspomnianym badaniu zapytano również o najważniejsze wyzwania stojące przed badanymi na przyszłość. Aż 65 proc. organizacji odpowiedziało, że najważniejszym będzie utrzymanie obecnego zatrudnienia. 42 proc. za priorytet stawia zwiększenie zaangażowania pracowników.
Wykres 5. Wyzwania stojące przed badanymi przedsiębiorstwami w najbliższym czasie