Rząd mnoży obietnice, a co z pieniędzmi na ochronę zdrowia? Ekspert: "system jest w zapaści"

Pani Barbara niedawno z ostrym bólem trafiła na oddział ratunkowy jednego z warszawskich szpitali. Okazało się, że to zapalenie woreczka żółciowego. Myślała, że od razu czeka ją zabieg.

Ku mojemu zdziwieniu, dostałam leki przeciwbólowe i odesłano mnie do domu. Usłyszałam, że brakuje lekarzy, szpital jest pod kreską, a poza tym byłoby dobrze, abym poszukała innej placówki, poza Warszawą, bo tam jest łatwiej o wolne terminy - opowiada nasza czytelniczka.

Na stół operacyjny trafiła w końcu w innym stołecznym szpitalu, ale dopiero po miesiącu. - Na szczęście mój stan w tym czasie nie pogorszył się - mówi. Dodaje, że nie chce darmowych leków, zamiast tego wolałaby mieć pewność, że w momencie, gdy trafi np. do szpitala, spotka się z profesjonalną obsługą.

Sytuacja naszej czytelniczki odzwierciedla pogarszającą się sytuację w polskiej ochronie zdrowia. Problem zaczyna się już odbijać na zdrowiu pacjentów. Wielogodzinne kolejki w Szpitalnych Oddziałach Ratunkowych, czyli SOR-ach, są już normą, a szpitalom brakuje nie tylko personelu.

Źródłem problemów jest przede wszystkim brak pieniędzy. Wyceny usług medycznych, jakie placówki medyczne otrzymują z NFZ, nie nadążają za wzrostem inflacji i nie zapewniają pokrycia kosztów wzrostu cen prądu, ogrzewania, czy zakupu materiałów medycznych.

Szpitale i przychodnie mają więc coraz większy problem z udźwignięciem kosztów obsługi pacjentów i zapewnieniem im odpowiedniej jakości obsługi.

Tymczasem Adam Niedzielski, minister zdrowia, odnosząc się do tej sytuacji, zapewnił, że placówki medyczne, w tym m.in. szpitale powiatowe, otrzymają pomoc w związku z rosnącymi kosztami. Więcej szczegółów na ten temat ma przedstawić w najbliższy czwartek.

Przykładem niemiarodajnej wyceny świadczeń w publicznym sektorze zdrowia jest tzw. osobodzień, czyli koszt pobytu jednego dnia pacjenta w szpitalu.

Na przykład na oddziale psychiatrii wynosi on około 150 zł. Tyle NFZ płaci za pobyt pacjenta w takim szpitalu. Z tej kwoty trzeba pokryć nie tylko opłaty za prąd czy ogrzewanie, ale również pensje całego personelu - zarówno medycznego, jak i lekarzy oraz pielęgniarek zajmujących się pacjentem, a także personelu pomocniczego, nie mówiąc o kosztach leków - mówi money.pl Sebastian Goncerz, przewodniczący Porozumienia Rezydentów OZZL.

Dodaje, że porównanie kosztów, które wycenia NFZ za daną procedurę, z ceną tego świadczenia w prywatnym sektorze zdrowia może być zaskakujące. Często różnice są niemal dwu-, a nawet trzykrotne.

Lekarz uważa, że waloryzacja świadczeń oferowanych w ramach NFZ jest więc w tej chwili niezbędna.

Wycena świadczeń medycznych w przypadku szpitala to realne pieniądze, jakimi dana placówka dysponuje. Jeśli ta kwota jest za niska w stosunku do potrzeb, nie jest w stanie zapewnić pacjentom odpowiedniej jakości usług, a lekarzom ich pensji. Efektem tej sytuacji jest coraz częstszy eksodus personelu do prywatnej ochrony zdrowia, gdzie lekarze i pielęgniarki mogą otrzymać dwukrotnie wyższe zarobki - podkreśla nasz rozmówca.

Sebastian Goncerz nie zgadza się jednocześnie z opinią, że polska ochrona zdrowia to "worek bez dna". - Raczej jest to jeden z najbardziej niedofinansowanych sektorów zdrowia w Europie. W tym kontekście warto mówić raczej o kilkudziesięciu latach zaległości w jego finansowaniu - mówi. Jego zdaniem system jest w zapaści.

Z szacunków Ogólnopolskiego Związku Pracodawców Szpitali Powiatowych (OZPSP) wynika, że zadłużenie szpitali w Polsce wynosi już blisko 20 mld zł. Obecnie w najgorszej sytuacji są szpitale powiatowe, które niedawno zwróciły się bezpośrednio do ministra Niedzielskiego o pomoc. Ich zdaniem obecny system finansowania polskich szpitali jest w praktyce "dysfunkcyjny" i w żadnej mierze nie odzwierciedla realnych zapotrzebowań i ponoszonych kosztów.

"Problem dotyczy zarówno małych, jak i dużych szpitali. Lata zaniedbań i brak przejrzystego systemu finansowania doprowadziły do dramatycznej sytuacji, w której szpitale muszą walczyć o utrzymanie płynności finansowej każdego miesiąca" - czytamy w apelu organizacji zrzeszającej powiatowe placówki.

Przedstawiciele branży medycznej oraz samorządów przygotowali m.in. gotowy do wdrożenia projekt nowelizacji ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej, który wprowadza nowy mechanizm finansowania ochrony zdrowia. Jego celem jest waloryzacja kosztów usług medycznych w związku z inflacją, wzrostem cen energii i ustawowym wzrostem wysokości wynagrodzeń pracowników.

- Chodzi o mechanizm, który zobowiąże ministra zdrowia i Agencję Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji do podejmowania działań w kierunku dostosowania wyceny świadczeń do rosnących kosztów leczenia pacjentów, związanych z inflacją, wzrostem cen energii oraz ustawowym wzrostem wysokości wynagrodzeń pracowników. Chcemy do tych zmian podejść systemowo - wyjaśnia Dariusz Rajczyk, prezes Stowarzyszenia Menedżerów Opieki Zdrowotnej.

Jego zdaniem, mimo że wzrost wynagrodzeń w ochronie zdrowia jest w ostatnim czasie zauważalny, to nie rozwiązuje wszystkich problemów. - Nie można zapominać, że ochrona zdrowia to również koszty pozapłacowe. W momencie, gdy one szybko rosną, mnożą się pytania, jak utrzymać jakość świadczonych usług i zapewnić jakość usług pacjentom, nie mówiąc o tak fundamentalnej sprawie, jak bezpieczeństwo ekonomiczne szpitali - dodaje.

Jesteśmy gotowi do rozmów z ministerstwem. Wszyscy jesteśmy przecież po tej samej stronie. Zdrowie Polaków nie powinno mieć żadnych barw politycznych - podkreśla Rajczyk.

Jak będzie wyglądać ministerialna pomoc dla szpitali powiatowych? Na razie nie znamy szczegółów.

W najbliższych tygodniach będziemy zdecydowanie wspierać podmioty ochrony zdrowia w trudnym czasie rosnących kosztów. Szczególne wsparcie ukierunkowujemy na szpitale powiatowe, które zapewniają pacjentom szybki dostęp do leczenia - napisał szef MZ na Twitterze.

Nasi rozmówcy w tym kontekście przypominają jednak, że rząd już nieraz obiecywał poprawę sytuacji finansowej szpitali. Jesienią ubiegłego roku Jarosław Kaczyński podczas swojego spotkania z mieszkańcami Przemyśla, przyznał, że rząd nie rozwiązał wszystkich problemów, jakie występują np. w ochronie zdrowia. Jak mówił, "ogromnie zwiększono wydatki, przeszło dwukrotnie" na ochronę zdrowia, ale "niektóre rzeczy są w dalszym ciągu załatwiane w sposób wysoce niezadowalający".

Znaczącą poprawę sytuacji w publicznej ochronie zdrowia miał przynieść także Polski Ład. Chodzi o zwiększanie nakładów na zdrowie do 7 proc. PKB w ciągu 6 lat.

Kaczyński, przedstawiając "Polski Ład" dla polskiej ochrony zdrowia, zapowiadał także m.in. wprowadzenie całodobowych dyżurów w każdym powiecie, które miały udzielać Polakom pierwszej pomocy. - Najpierw teleporada, później bezpośrednia interwencja u lekarza lub wizyta u lekarza, a następnie karetka pogotowia i odpowiedni oddział w szpitalu. Bo dzisiaj są z tym spore kłopoty - mówił.

Tych zapowiedzi nie zrealizowano, nie zwiększono też wydatków na ochronę zdrowia. Jak zauważa Federacja Przedsiębiorców Polskich (FPP) w najnowszym Monitorze Finansowania Ochrony Zdrowia, wysoka inflacja w Polsce powoduje szybszy wzrost PKB, ale nie idzie to w parze ze zwiększeniem wydatków na ochronę zdrowia. W efekcie, mimo wzrostu planowanych wydatków na zdrowie, ich wartość w relacji do PKB jest niższa, niż wynika z prognoz.

Biorąc pod uwagę stan realizacji ustawy o wzroście nakładów na zdrowie do 7 proc. PKB, luka w finansowaniu opieki zdrowotnej rośnie i wynosi już ponad 100 mld zł - ocenia organizacja.

FPP podaje, że wzrost wydatków sektora publicznego na zdrowie w porównaniu z 2022 r. wyniesie 19,4 mld zł.

- To nie wystarczy do zrównoważenia efektów szybszego wzrostu PKB, niż wynika to z przewidywań. Obecnie zakładane jest osiągnięcie poziomu 3,448 mld zł, podczas gdy w projekcie tegorocznego budżetu zapisano 3,318 mld zł - podkreśla Łukasz Kozłowski, główny ekonomista FPP.

Agnieszka Zielińska, dziennikarka money.pl