Morawiecki znów chwali się uszczelnieniem VAT. Ekspert: Nie pokryło wydatków

W swoim nagraniu zamieszczonym na YouTube były premier Mateusz Morawiecki podkreślił, że wpływy z VAT w 2023 roku były ponad dwukrotnie wyższe niż w 2015 roku. Według Morawieckiego, dzięki uszczelnieniu systemu podatkowego udało się znaleźć ponad 140 miliardów złotych więcej na różne programy społeczne i inwestycje. Wśród nich wymienił "800+", trzynastą i czternastą emeryturę, obniżki podatków oraz inwestycje w infrastrukturę i bezpieczeństwo.

Tezy prezentowane przez byłego szefa rządu nie są nowe. Morawiecki wielokrotnie powtarzał, że finansowanie wielu programów wyborczych PiS jest możliwe dzięki uszczelnieniu podatkowemu.

Sławomir Dudek, prezes Instytutu Finansów Publicznych jest jednym z tych ekonomistów, który nie zgadza się z twierdzeniami lidera PiS. - Luka VAT rośnie od dwóch lat - wskazuje ekspert. - Wzrost zanotowano już w 2022 r. i w ciągu dwóch lat, czyli w końcówce rządów Mateusza Morawieckiego, luka wzrosła o ponad 40 mld zł. Oznacza to, że o tyle na trwałe spadły dochody z VAT - wyjaśnił w czerwcowej rozmowie z money.

- Kłamstwo VAT-owskie polegało na tym, że po pierwsze mówiono o jakichś mitycznych mafiach, a tych mafii nikt nie złapał. Jeśli były jakieś mafie, to odzyskane pieniądze były liczone w milionach złotych, a i tak ich nie odzyskano - argumentował.

- Trzeba rzeczywiście przyjąć, że luka VAT wyliczana przez Komisję Europejską spadła, ale w szczytowym momencie dała co najwyżej 20-30 miliardów złotych trwałych pieniędzy w budżecie, które można wydawać na stałe wydatki. Tymczasem program 500 plus kosztował 40 miliardów, a teraz urósł do 60 mld zł w związku z 800 plus - wylicza Dudek.

Jeśli dorzucić do tego 13. i 14. emeryturę, to jest kolejne 20 miliardów. Tymczasem premier Morawiecki jeździł po Polsce i opowiadał, że z tej luki wszystko było sfinansowane. Musiałby się wydarzyć cud jak w Kanie Galilejskiej i jedna złotówka z tej obliczonej przez KE luki VAT musiałaby się mnożyć na 10, by te zapewniania okazały się prawdą - oceniał ekspert.

Jego zdaniem uszczelnianie luki VAT za PiS mogło mieć miejsce dlatego, że była dobra koniunktura gospodarcza. - W takich warunkach przedsiębiorstwa lepiej wywiązują się ze zobowiązań podatkowych, po prostu płacą. Mogły to być drobne uszczelnienia, na które wpłynęły nasze zachowania, jak branie paragonów, lepsze wywiązywanie się z obowiązków podatkowych - wyjaśnia Dudek.

Do tej samej kwestii odniósł się też w rozmowie z "Super Expressem". - Cały ten projekt rozdawania pieniędzy miał być sfinansowany z uszczelnienia VAT, a jak sie okazuje został sfinansowany: wzrostem podatków, rosnącą inflacją, skokowym zadłużeniem budżetu państwa i cięciem wydatków w edukacji - mówił w czerwcu.

Morawiecki w nagraniu zamieszczonym sprawę przedstawił inaczej. Szczegółowo omówił mechanizmy, które według niego były wykorzystywane do wyłudzeń VAT przed 2015 rokiem. Wskazał na tzw. "karuzelę VAT-owską" w handlu elektroniką, gdzie towar był teoretycznie sprzedawany między kilkoma firmami, ale w rzeczywistości nie opuszczał magazynu. Celem tych operacji było wyłudzenie zwrotu podatku VAT - wskazał były szef rządu.

Były premier zwrócił uwagę na szczególnie dotkliwy proceder na rynku paliwowym. Jak twierdzi, codziennie granicę Polski przekraczało 650-750 cystern z paliwem, z czego 500 było wykorzystywanych do przestępczego procederu. Morawiecki wyliczył, że dziennie Polska traciła w ten sposób około 10 milionów złotych, co w skali roku dawało ponad 3,5 miliarda złotych strat.

Ta teza zawarta w nagraniu premiera Morawieckiego również nie jest nowa. Jej wiarygodność analizował m.in. serwis Demagog. "Raport UN Global Compact, który został opublikowany w 2018 roku, to najnowsze dostępne źródło informacji na temat wielkości szarej strefy w obszarze paliw. Nie jesteśmy w stanie określić, w jakim stopniu dane w nim zawarte są aktualne, dlatego też wypowiedź Mateusza Morawieckiego oceniamy jako nieweryfikowalną" - pisali autorzy analizy.

"W grudniu 2016 roku na stronie dziennik.pl ukazał się wywiad z Kamilem Wyszkowskim, dyrektorem generalnym UN Global Compact Poland. Potwierdził on, że w sierpniu do Polski wjechało zaledwie 150 cystern z nielegalnym paliwem. Dodał jednak, że "już kilka tygodni później cystern było o 200 więcej, a teraz wskaźniki zbliżają się do poprzednich poziomów. [...] Informacja ta stawia pod znakiem zapytania prawdziwość słów premiera" - pisali autorzy publikacji.

W celu przeciwdziałania tym praktykom, rząd Morawieckiego wprowadził szereg narzędzi. Jednym z nich był tzw. "pakiet paliwowy", który zobowiązywał importerów paliw do opłacenia VAT w ciągu pięciu dni od wjazdu cysterny do kraju. Efektem tego rozwiązania miał być natychmiastowy wzrost legalnej sprzedaży paliw i kilkanaście miliardów złotych więcej wpływów z tytułu VAT, akcyzy i podatku CIT.

Kolejnym narzędziem, które wymienił Morawiecki, jest system SENT. To teleinformatyczne rozwiązanie służące do monitorowania przewozu towarów, w tym paliw. System rejestruje trasę cysterny od miejsca wyjazdu do celu, co ma uniemożliwić nielegalne operacje. SENT obejmuje nie tylko paliwa, ale także alkohol, oleje, produkty chemiczne, a od niedawna również zboża.

Były premier wspomniał również o wprowadzeniu JPK VAT (Jednolity Plik Kontrolny). System ten ma uniemożliwiać działanie tzw. "buforów" i "brokerów" w schemacie wyłudzania VAT. JPK VAT pozwala organom skarbowym na bieżąco monitorować obrót towarami, co ma zapobiegać tworzeniu "pustych faktur" i "karuzeli VAT-owskich".

Morawiecki podkreślił, że wprowadzone mechanizmy, takie jak pakiet paliwowy, SENT, JPK VAT oraz STIR (system przeciwdziałający praniu pieniędzy w systemie VAT), spowodowały znaczący wzrost dochodów z podatku VAT. Według byłego premiera, dzięki tym rozwiązaniom kilkadziesiąt miliardów złotych rocznie pozostaje w budżecie państwa zamiast trafiać do kieszeni przestępców.

Morawiecki zaznaczył jednak, że walka z wyłudzeniami VAT nie jest zakończona. Porównał mafie VAT-owskie do "smoka z odrastającymi głowami", podkreślając, że przestępcy stale szukają nowych metod oszustw. W związku z tym, jak twierdzi, jego rząd przygotowywał kolejne rozwiązania, w tym Krajowy System Elektronicznych Faktur (KSEF).

KSEF miał być systemem, który w czasie rzeczywistym informowałby o obrocie w ramach podatku VAT. Morawiecki skrytykował obecną władzę za odroczenie wprowadzenia tego systemu o dwa lata, argumentując, że może to spowodować odrodzenie się przestępczych praktyk i straty dla budżetu państwa.

Podsumowując swoje wystąpienie, były premier stwierdził, że w ciągu ośmiu lat rządów jego gabinetu dochody budżetowe z VAT więcej niż się podwoiły. Dodał, że do tej kwoty należy doliczyć środki przesunięte przez obecny rząd na styczeń oraz 12-13 miliardów złotych związanych z zerową stawką VAT na żywność.