Ze względu na fakt, iż w nowym systemie emerytalnym wysokość emerytury zależy od wysokości wpłaconych składek, nieprzekazanie składek przez ZUS powoduje wprost obniżenie przyszłego świadczenia emerytalnego II filara. Niestety w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych nie stworzono ubezpieczonym instrumentu ochrony prawnej na wypadek zaniżania wkładu do OFE przez niewykonanie lub nieterminowe wykonywanie przez ZUS obowiązku przekazania części składki na ubezpieczenie emerytalne.
W takiej sytuacji istotne znaczenie odgrywa uchwała Sądu Najwyższego z 5 kwietnia 2006 r. (III CZP 121/05) mająca moc zasady prawnej, zgodnie z którą:
"Ubezpieczony, na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, uprawniony jest do wystąpienia do ZUS o wydanie decyzji z tym przedmiocie" (decyzji o przekazaniu przez ZUS części składki na ubezpieczenie emerytalne do OFE).
W związku z powyższym, na początku powinien Pan wystąpić do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o wydanie decyzji o przekazaniu przez ZUS części składki na ubezpieczenie emerytalne do OFE. Wówczas od tak wydanej decyzji (lub jej braku) będzie Pan mógł odwołać się do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych. W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych właściwy do rozpoznania sprawy jest sąd, w którego okręgu ma miejsce zamieszkania strona odwołująca się od decyzji wydanej przez organ rentowy (art. 461 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego). Zasady dotyczące formy i treści odwołania od decyzji wydanej przez ZUS określone zostały w art. 477 ust. 9 - 477 ust. 10 kpc.
Odwołania od decyzji organów rentowych powinien Pan wnieść na piśmie do organu, który wydał decyzję, lub do protokołu sporządzonego przez ten organ, w terminie miesiąca od doręczenia odpisu decyzji. Od wydanej decyzji może Pan również wnieść odwołanie do protokołu w sądzie właściwym do rozpoznania sprawy. Jeżeli organ rentowy nie wydał decyzji w terminie dwóch miesięcy, licząc od dnia zgłoszenia roszczenia, może Pan wnieść odwołanie w każdym czasie po upływie tego terminu.
Odwołanie powinno zawierać oznaczenie zaskarżonej decyzji, określenie i zwięzłe uzasadnienie zarzutów i wniosków oraz Pana podpis albo podpis Pana przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika.
W wyroku z 5 kwietnia 2006 r. Sąd Najwyższy orzekł, iż obowiązek przekazania przez ZUS części składki na ubezpieczenie emerytalne na rzecz OFE jest elementem składowym stosunku prawnego pomiędzy funduszem a ZUS. Roszczenie OFE w stosunku do ZUS o nakazanie przekazania części składki wynika z art. 22 ust. 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Pomimo, iż nie jest Pan podmiotem stosunku prawnego istniejącego pomiędzy OFE i ZUS, przysługuje Panu jednak roszczenie odszkodowawcze wobec PTE, jeśli towarzystwo, pomimo otrzymania od Pana informacji o wielkości nieprzekazanych składek, nie podejmie żadnych działań wobec ZUS. Może Pan dochodzić roszczeń wobec PTE przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych, który orzeka w sprawach ze stosunków prawnych między członkami OFE a funduszami lub ich organami (art. 90 ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych).
W świetle powyższego uzasadnienia, posiadając pełną wiedzę o nieprzekazanych terminowo składkach może Pan wystąpić do powszechnego towarzystwa emerytalnego zarządzającego Pana OFE, aby podjął działania, w tym na drodze sądowej, zmierzające do otrzymania brakujących składek od ZUS. Towarzystwo jest uprawnione do domagania się od ZUS przekazania Pana składek i odpowiada wobec Pana za wszelkie szkody spowodowane niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem swych obowiązków w zakresie zarządzania funduszem i jego reprezentacji (art. 48 ust. 1 ustawy z 28 sierpnia 1997 o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych).
SN stwierdził ponadto, iż "niewątpliwie ubezpieczony może wystąpić przeciwko ZUS z powództwem odszkodowawczym o naprawienie szkody czynem niedozwolonym polegającym na zaniechaniu przekazania części składki na ubezpieczenie emerytalne na rzecz OFE". Stwierdzenie to otwiera drogę do występowania z roszczeniami na drodze cywilnej. Jeżeli ZUS nie przekazał Pana składek (lub ich części), przysługuje Panu prawo do domagania się naprawienia szkody wyrządzonej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych na podstawie przepisów prawa cywilnego. Jeżeli w postępowaniu cywilnym udowodniona zostanie wina ZUS polegająca w tym przypadku na zaniedbaniu terminowego przekazywania składek do OFE, powstała po Pana stronie szkoda będzie mogła zostać naprawiona poprzez orzeczenie sądu nakazujące wypłatę odszkodowania. Na szkodę w rozumieniu prawa cywilnego składa się zarówno strata rzeczywista jak i utracone korzyści. Stratą rzeczywistą będą tutaj same nieprzekazane składki. Natomiast w omawianej sprawie istotny dla Pana jest drugi element składowy szkody, jakim są utracone korzyści. Nieprzekazywalnie składek naraża Pana bowiem na utratę wypracowanego przez fundusz emerytalny zysku z tytułu lokowania środków funduszu. ZUS co prawda w pewien sposób kompensuje nieterminowość w przekazywaniu składek poprzez naliczanie od nich odsetek, których wysokość odpowiada rentowności 52-tygodniowych bonów skarbowych. Jednakże wysokość odsetek jest w większości przypadków niższa od zysków, które w tym czasie wypracowały OFE. Różnice między tymi odsetkami a wypracowanym przez fundusz zyskiem stanowią element straty po stronie członka OFE, co niewątpliwie będzie miało wpływ na wysokość utraconych korzyści.
Podsumowując, w pierwszej kolejności powinien Pan wystąpić do ZUS z wnioskiem o wydanie decyzji o przekazaniu przez ZUS części składki na ubezpieczenie emerytalne do OFE. Jeżeli decyzja będzie zawierała niepoprawne informacje, może się Pan od niej odwołać. Po otrzymaniu decyzji zgodnej ze stanem faktycznym, powinien Pan udać się z nią do Powszechnego Towarzystwa Emerytalnego, żądając podjęcia działań zmierzających do przekazania przez ZUS Pana składek. Ponadto może Pan rozważyć wystąpienie przeciwko ZUS z powództwem odszkodowawczym o naprawienie szkody wynikającym z prawa cywilnego.

Odpowiedź na pytanie przygotowała ekspert w BRU Joanna Owczarek