Co to jest związek zawodowy?
Związek zawodowy jest dobrowolną organizacją ludzi pracy, która ma reprezentować i bronić praw zawodowych i socjalnych. Prawo daje związkom zawodowym niezależność statutową.
Kto może należeć do związku zawodowego?
Obecnie w Polsce zarejestrowanych jest ponad 7,5 tys. związków zawodowych. Mogą do niego należeć wszyscy pracownicy, bez względu na to, jaką mają umowę. Do związku zawodowego mogą też należeć:
- osoby, które pracują na podstawie umowy agencyjnej, o ile same nie są pracodawcami;
- pracownicy wykonujący pracę nakładczą;
- emeryci i renciści;
- bezrobotni.
Najczęściej jednak do związków zawodowych należą pracownicy, którzy mają umowy o pracę na czas nieokreślony. Przynależność związkowa chroni ich bowiem przed szybkim zwolnieniem. Takiego atutu nie mają osoby zatrudnione na podstawie innych umów.
Jak założyć związek zawodowy?
Żeby stworzyć związek zawodowy, można skorzystać z dwóch sposobów:
- utworzyć całkowicie nowy związek zawodowy;
- stworzyć komisję związkową przy związku zawodowym, który już istnieje.
Łatwiejsza jest ta druga droga. Zacznijmy więc od niej. W takiej sytuacji trzeba zwołać zebranie założycielskie, na którym będzie przyjęta uchwała o powołaniu związku zawodowego. Dodatkowo trzeba wybrać władze (czyli zarząd i komisję rewizyjną). Gdy mamy to wszystko, przesyłamy kopie dokumentów do centrali związkowej po to, by zarejestrować nową strukturę.
Jak założyć nowy związek zawodowy?
Zdecydowanie trudniejszym zadaniem będzie stworzenie całkiem nowego związku zawodowego. Po pierwsze konieczne będzie rejestracja w sądzie i sporządzenie statutu. Do zarejestrowania związku zawodowego potrzebnych jest 10 osób.
Związek zawodowy jawny czy w ukryciu?
Pracownicy mogą założyć związek zawodowy, nie ujawniając tego pracodawcy. Nie trzeba też przekazywać imiennych list pracowników, którzy do związku należą. Jednak takie działanie w ukryciu nie zawsze jest opłacalne, bo pracodawca nie będzie świadomy, z kim konsultować zwolnienia pracowników, a to przecież jest główny cel związku. Bronić praw socjalnych pracowników. Pracodawcę informuje się o powstaniu związku zawodowego poprzez przekazanie dokumentów związkowych: wypisu z KRS, kopii statutu i uchwał.
Związki zawodowe w prywatnych firmach
Związki zawodowe kojarzone są przede wszystkim z państwowymi firmami i to tymi, które na rynku działają już wiele lat. Zdarza się, że związki powstają również w prywatnych firmach. Najczęściej wtedy, gdy dochodzi do zapowiedzi niekorzystnych zmian w umowach albo szykowane są duże zwolnienia.
W dużych spółkach nierzadko działa kilka różnych organizacji związkowych. Związki zawodowe są w takich firmach jak np. Narodowy Bank Polski, nawet w prokuraturze. Niewiele osób zdaje sobie sprawę, że jest Polski Związek Piłkarzy, czyli związek zawodowy piłkarzy, który chroni ich prawa i interesy pracownicze. Jest to jedyny związek zawodowy, uznawany przez PZPN.
Jak widać związek zawodowy może być założony w praktycznie każdej firmie. Wystarczy do tego 10 osób.