Temat związany z tak zwaną betonozą regularnie pojawia się w mediach, a jego powrót zwykle ma miejsce po uciążliwych upałach. W Internecie bez większego problemu można znaleźć przykłady placów i rynków w miastach, które po przebudowie cechują się niewielką liczbą drzew i zdecydowaną przewagą betonu lub kamienia.
Eksperci portalu RynekPierwotny.pl zwracają jednak uwagę, że mały udział zieleni miejskiej to problem, który dotyczy nie tylko najbardziej centralnych części polskich miast. Na podstawie danych GUS można sprawdzić, które większe ośrodki miejskie cechują się najwyższym i najmniejszym udziałem terenów zielonych.
Ogólny udział zieleni od lat jest zbliżony
Dzięki danym Głównego Urzędu Statystycznego sprawdziliśmy między innymi, jak dla wszystkich miast na prawach powiatu zmieniał się średni udział parków, zieleńców i terenów zieleni osiedlowej (w powierzchni ogółem). Wspomniana średnia przez ostatnie lata wyglądała następująco:
Powyższe dane sugerują, że trudno mówić o jakimś wyraźnym trendzie w skali całego kraju. Trzeba jednak pamiętać, że w przypadku poszczególnych miast na prawach powiatu wyniki są bardzo zróżnicowane.
Parki oraz skwery to 1 proc. obszaru kilku miast
Poniższa tabela przedstawia informacje na temat zróżnicowanego udziału parków, zieleńców i terenów zieleni osiedlowej w powierzchni polskich miast. Jak widać, zróżnicowanie tego wskaźnika jego duże - od 0,6 proc. w Świnoujściu do 20,9 proc. na terenie Chorzowa. Trzeba też odnotować, że niewiele miast osiąga wynik na poziomie przekraczającym 5 proc., a więc o ponad jeden punkt procentowy wyższy od średniej z 2019 r. (3,8 proc.).
Oprócz Chorzowa pozytywnie wyróżniają się takie miasta jak Rzeszów, Siemianowice Śląskie, Bydgoszcz, Zamość, Sopot, Warszawa, Kraków, Łódź oraz Lublin. Wspomniany Rzeszów jest przykładem miasta, w którym analizowany wynik niedawno wzrósł bardzo znacząco. Warto jednak pamiętać, że stolica Podkarpacia w 2019 r. powiększyła się o nowe tereny (Matysówkę oraz północny Miłocin).
Lasy jedynie częściowo poprawiają sytuację
Publiczne lasy również są terenem zielonym, z którego dobrodziejstw mogą swobodnie korzystać mieszkańcy miast, dlatego przygotowaliśmy zestawienie najmniej i najbardziej "zielonych" miast z uwzględnieniem udziału lasów publicznych, parków, zieleńców i terenów zieleni osiedlowej. Po skonstruowaniu takiego rankingu można stwierdzić, że przoduje Sopot (58,5 proc.) i Zielona Góra (53,1 proc.), a dwie najniższe pozycje zajmuje Łomża (3,4 proc.) oraz Krosno (1,5 proc.). W kontekście Zielonej Góry warto wspomnieć o znaczącym powiększeniu tego miasta na początku 2015 roku.
Obecność wielu lasów na obrzeżach analizowanych miast, na pewno poprawia sytuację, ale nie może być panaceum na "betonozę" panującą w centrum. Mieszkańcy centralnych osiedli woleliby bowiem posiadać więcej zieleni w swojej najbliższej okolicy.
Konflikty interesów są raczej nieuniknione
Analizując problemy związane z zielenią w miastach, trzeba oddzielić kwestię kontrowersyjnych przebudów niektórych placów oraz ogólne trendy, które utrudniają powiększenie powierzchni i udziału terenów zielonych. W przypadku miast cechujących się dodatnim saldem migracji (takich jak np. Warszawa) kłopotliwe jest zrównoważenie interesów związanych z realizacją inwestycji komercyjnych oraz potrzebami mieszkańców dotyczącymi udziału zieleni.
Kwestia wymagań w zakresie zagospodarowania przestrzennego jako czynnika podnoszącego ceny mieszkań i ograniczającego ofertę deweloperów jest dobrze znana w krajach Europy Zachodniej. Najlepszym przykładem może być sytuacja panująca u naszych zachodnich sąsiadów.
