Czesi zrobili te same zakupy w Polsce, Niemczech i u siebie. Smutny wniosek

Czeski portal Seznam Zprávy przeprowadził wieloletnie porównanie cen w sklepach Lidl położonych w trzech przygranicznych miastach. Badanie objęło niemiecki Żytawy, czeski Frýdlant oraz polską Bogatynię. Od lutego 2022 roku do września 2024 roku najwyższą inflację w modelowym koszyku 27 produktów odnotowano w Polsce - ceny wzrosły tam o 32 proc. W Czechach ten sam koszyk podrożał o 24 proc., natomiast w Niemczech o 20 proc.

Czescy konsumenci coraz częściej zauważają, że Polska przestaje być krajem tanich zakupów. W grupach dyskusyjnych poświęconych zakupom za granicą pojawiają się komentarze o wyrównywaniu się cen między krajami. Niektórzy wskazują, że papierosy w Polsce podrożały o jedną piątą, a ceny w sklepach Kaufland, Lidl czy Biedronka często dorównują czeskim lub są nawet wyższe.

Wzrost cen w Polsce nastąpił z pewnym opóźnieniem względem pozostałych państw. Do marca 2024 roku obowiązywała tam inflacyjna brzda w postaci zerowej stawki VAT na podstawowe produkty spożywcze. Po zniesieniu tej ulgi inflacja analizowanego koszyka zakupów wyniosła 9 proc., podczas gdy w Czechach ceny spadły o 8 proc., a w Niemczech o 7 proc.

Mimo rosnących cen część czeskich konsumentów nadal jeździ do Polski po tańsze produkty. Szczególnie opłacalne pozostają zakupy mięsa, gdzie różnica cenowa sięga kilkudziesięciu koron za kilogram. Kilogram piersi z kurczaka w polskim Lidlu kosztował w przeliczeniu 142 koron czeskich (ok. 25 zł), podczas gdy w Czechach 220 koron (ok. 39 zł), a w Niemczech 243 korony (ok. 43 zł).

Masło bez promocji jest w Polsce o dziesięć koron tańsze niż w Czechach, choć podobną cenę oferuje także niemiecki Lidl. Polska pozostaje liderem cenowym również w przypadku jabłek, soku jabłkowego, mleka pełnotłustego oraz papieru toaletowego. Przewaga cenowa Polski wynika z kilku czynników - najniższej stawki VAT na żywność wynoszącej 5 proc. (w Czechach 12 proc.), niższych kosztów pracy w rolnictwie i przemyśle spożywczym oraz większego rynku z silniejszą konkurencją między sieciami handlowymi.

Atrakcyjność zakupów za granicą w dużej mierze zależy od aktualnego kursu walutowego. Rekordowa oszczędność 309 koron przy zakupach w Polsce z marca 2023 roku zmniejszyłaby się do zaledwie 135 koron przy najmniej korzystnym kursie z czerwca 2024 roku. Wahania kursu złotego są znacznie większe niż euro - największa różnica kursowa przy analizowanych zakupach wyniosła 4,5 proc.

Ostatnie zakupy w niemieckim Lidlu kosztowały w przeliczeniu 1268 koron czeskich, podczas gdy identyczny koszyk w Czechach wyniósł 1396 koron - różnica to 128 koron. Niemiecka przewaga cenowa wynika z silnej konkurencji między dyskontami takimi jak Lidl, Aldi czy Penny, które skutecznie obniżają ceny. Niemieccy detaliści korzystają także z efektu skali - kraj ma osiem razy więcej mieszkentów niż Czechy.

Dodatkowo Niemcy stosują niższą stawkę VAT na podstawowe produkty spożywcze - wynosi ona 7 proc. Czeski oddział Lidlu w odpowiedzi na pytania redakcji podkreślił, że polityka cenowa w Czechach nie jest uzależniona od rynków sąsiednich, które mają odmienną specyfikę. Przedstawiciele sieci wskazują, że porównywanie standardowych cen między krajami nie jest miarodajne bez uwzględnienia akcji promocyjnych.

Prezydent Związku Handlu i Turystyki Tomáš Prouza zwraca uwagę na terytorialne ograniczenia handlu jako jedną z przyczyn różnic cenowych. Duzi dostawcy produktów markowych często uniemożliwiają czeskim sklepom zakupy w tańszych krajach UE, co prowadzi do wyższych cen dla konsumentów. W 2024 roku firma Mondelez otrzymała karę 337,5 miliona euro za takie praktyki.

Inflacyjny szok w cenach żywności rozpoczął się w 2022 roku wraz z wojną na Ukrainie i kryzysem energetycznym. Europa szybko odcięła się od tanich paliw kopalnych z Rosji, co doprowadziło do skokowego wzrostu cen elektryczności i gazu. W Czechach inflacja żywności wyniosła 16,7 proc. w 2022 roku i kolejne 11,5 proc. w 2023 roku. Pierwsze obniżki cen nastąpiły dopiero w 2024 roku, gdy żywność staniała o 2,3 proc.