Fioletowy krawat Powella i czerwone nerwy Trumpa. Jest 1:0 dla szefa FED [OPINIA]

Tekst powstał w ramach projektu WP Opinie. Przedstawiamy w nim zróżnicowane spojrzenia komentatorów i liderów opinii publicznej na kluczowe sprawy społeczne i polityczne.

Jeszcze kilka tygodni temu wydawało się, że Jerome Powell traci kontrolę nad amerykańskim bankiem centralnym. Kolejni członkowie FOMC (Federal Open Market Committee - ang. Federalny Komitet do spraw Operacji Otwartego Rynku) – odpowiednika naszej Rady Polityki Pieniężnej – podważali jego ostrożne podejście do obniżek stóp procentowych. Michelle Bowman i Christopher Waller już w lipcu sygnalizowali, że dane z rynku pracy są na tyle słabe, iż cięcia powinny rozpocząć się wcześniej. W ich ocenie Fed działał zbyt wolno i ryzykował pogłębienie spowolnienia.

W tle narastała polityczna presja ze strony Donalda Trumpa, który od miesięcy atakuje Rezerwę Federalną i chciał wymienić część jej władz. Rynki przygotowywały się więc na spektakl podziałów i ostrą walkę frakcyjną, a nawet na możliwość radykalnego cięcia o 50 punktów bazowych – dokładnie takiego, jakiego oczekiwał Trump.

Rzeczywistość okazała się jednak inna. Na wrześniowym posiedzeniu Fed zdecydowaną większością głosów obniżył stopy procentowe o 25 pb. To pierwsze cięcie w tym roku i wyraźny sygnał, że rozpoczyna się nowy cykl luzowania polityki pieniężnej. Jedynym wyłomem był Stephen Miran – świeżo powołany do zarządu przez Donalda Trumpa doradca ekonomiczny – który głosował za bardziej radykalną, 50-punktową redukcją.

Wbrew obawom, że nowy członek zburzy delikatny konsensus, Powell zdołał "zagonić gołębie do gołębnika". Pokazał tym samym, że wciąż kontroluje instytucję i potrafi wypracować kompromis nawet w trudnych politycznie warunkach.

Nie zmienia to faktu, że napięcie wokół FED sięga zenitu. Donald Trump otwarcie próbuje podporządkować sobie bank centralny. Najgłośniejszym przykładem była próba usunięcia Lisy Cook, pierwszej czarnoskórej kobiety w historii tej instytucji, z powodu rzekomych nieprawidłowości w dokumentach hipotecznych. Sąd federalny zablokował ten ruch, ale sama próba pokazała, że prezydent nie cofnie się przed niczym, by zdobyć większość w zarządzie. Ostatecznie, po rezygnacji jednej z osób, Trump przepchnął w Senacie kandydaturę Mirana – minimalną większością i w błyskawicznym tempie. Miran, choć formalnie na urlopie, wciąż pełni funkcję doradcy w Białym Domu, co wywołało oburzenie Demokratów.

Dla Powella taka sytuacja to test nie tylko politycznej zręczności, ale przede wszystkim umiejętności utrzymania autorytetu. FED działa w oparciu o konsensus, a każde pęknięcie jest natychmiast wychwytywane przez rynki. Głosowanie z jedną tylko osobą na "nie" pozwoliło przewodniczącemu wysłać jasny sygnał: bank centralny nadal jest jednością, a jego decyzje mają być przewidywalne. W czasach, gdy amerykańska gospodarka zmaga się jednocześnie ze spowolnieniem na rynku pracy i wciąż wysoką inflacją, taka spójność ma kluczowe znaczenie.

Na tym tle szczególnego znaczenia nabierają nawet drobne symbole. Na giełdzie predykcyjnej Myriad tysiące użytkowników obstawiało, w jakim kolorze krawat założy Powell na konferencję prasową po posiedzeniu FOMC. Najwięcej zakładów padło na fiolet – i rzeczywiście przewodniczący konsekwentnie wybiera ten kolor – także we wrześniu. To nie przypadek. Powell sam przyznał, że widzi w nim neutralność: ani czerwony, ani niebieski, czyli ani Republikanie, ani Demokraci. W ten sposób buduje wizerunek Fed jako instytucji ponadpartyjnej.

Dla inwestorów wnioski są jasne. FED rozpoczął cykl obniżek i jeśli sytuacja gospodarcza nie ulegnie poprawie, kolejne cięcia są bardzo prawdopodobne – nawet jeszcze dwie do końca roku, łącznie do poziomu 3,5-3,75 proc. Takie wnioski płyną z najbardziej znanego wykresu "dot plot" członków FOMC pokazujących jaki poziom stóp procentowych widzą na koniec tego roku.

Trump ma dziś więcej szczęścia niż rozumu. Od dawna domaga się niższych stóp procentowych, licząc na szybszy wzrost gospodarczy i poprawę zdolności kredytowej Amerykanów. Ale akurat teraz nie trzeba żadnych politycznych nacisków. Wystarczą słabsze dane z rynku pracy, które przy podwójnym mandacie Fed same tworzą przestrzeń do luzowania polityki pieniężnej. Czasem wystarczy po prostu poczekać na liczby – dokładnie tak, jak banki centralne lubią to robić.

Jerome Powell wygrał pierwszą bitwę – utrzymał jedność w FOMC i rozpoczął obniżki na własnych warunkach. Ale wojna o niezależność FED dopiero się zaczyna. Zobaczymy, jak w ramach FOMC funkcjonować będzie Stephen Miran, czy Lisa Cook utrzyma stanowisko, a także kogo w połowie przyszłego roku na szefa Rezerwy Federalnej wskaże Donald Trump. 

A może cała ta polityka przestanie mieć znaczenie, bo Trump uzyska to, czego oczekiwał (niższe stopy procentowe), a FED i tak będzie dalej działał według własnych celów?

Dr Piotr Arak, główny ekonomista VeloBanku, kierownik studiów podyplomowych Master of Public Administration na Wydziale Nauk Ekonomicznych UW