Wciąż świadczona jest pomoc uchodźcom na granicy, dzięki której obywatele Ukrainy mogą swobodnie wejść na terytorium naszego kraju. Już 1,7 miliona z nich schroniło się w Polsce. Jest na to reakcja rządzących. W sobotę 12 marca br. prezydent Andrzej Duda podpisał specustawę o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa. W ten sam dzień akt został przyjęty przez Senat.
Ustawa ma za zadanie wprowadzić specjalne regulacje prawne zapewniające pomoc uchodźcom z Ukrainy przebywającym w Polsce. W ich skład wchodzi szereg udogodnień i uproszczeń, np. w znalezieniu pracy czy otrzymaniu zapomóg finansowych.
Legalny pobyt obywateli z Ukrainy
Ustawa w pierwszej kolejności reguluje legalność pobytu Ukrainkom i Ukraińcom, którzy w wyniku działań wojennych byli zmuszeni opuścić swój kraj po 24 lutego br. i od tego czasu legalnie przekroczyli granicę Polski.
Jeśli taka osoba deklaruje chęć pozostania w Polsce, jej pobyt uznaje się za legalny w okresie 18 miesięcy, licząc od dnia 24 lutego 2022 r. To samo dotyczy pobytu dziecka Ukrainki, które zostało urodzone na terytorium Polski po dniu 24 lutego. Możliwe jest także otrzymanie przez uchodźców numeru PESEL oraz złożenie Profilu Zaufanego.
Dostęp do rynku pracy dla uchodźców z Ukrainy
Ustawa podpisana przez prezydenta wprowadza rozwiązania, które umożliwiają dostęp do polskiego rynku pracy obywatelom z Ukrainy oraz rejestrację w powiatowym urzędzie pracy.
Rządzący przewidzieli ustanowienie instytucji opiekuna tymczasowego, sprawującego opiekę nad małoletnim obywatelem Ukrainy, który pozostał bez opieki osób dorosłych. W ustawie jest również mowa, że za zgodą wojewody legalnie przebywający w Polsce Ukraińcy mogą zostać zatrudniani jako wychowawcy oraz opiekunowie dziecięcy.
Podobny mechanizm dotyczy tych obywateli Ukrainy, którzy starają się o pracę w placówkach wsparcia dziennego oraz u organizatora rodzinnej pieczy zastępczej jako pedagodzy czy psycholodzy. Ustawa ma ułatwić podjęcie pracy w placówkach wsparcia dziennego nawet tym osobom, które nie spełniają określonych wymagań. Przepisy te mają w szczególności pomóc kobietom, które przedostały się do Polski z ogarniętej wojną Ukrainy.
Ustawa gwarantuje też ułatwienie zatrudnienia na stanowisku pomocy nauczyciela dla obywateli Ukrainy, którzy znają język polski w mowie i piśmie i mogą pomóc uczniom, którzy nie posługują się tym językiem.
Osoba zatrudniająca obywatela bądź obywatelkę Ukrainy jest zobowiązana powiadomić za pośrednictwem systemu teleinformatycznego – praca.gov.pl właściwy urząd pracy w terminie 14 dni od dnia podjęcia pracy przez uchodźcę. Wówczas wykonywana praca będzie możliwa i legalna bez konieczności posiadania przez pracownika zezwolenia na pracę. Ponadto obywatele Ukrainy przybyli do Polski po wybuchu wojny będą mogli zarejestrować się jako osoby bezrobotne lub poszukujące pracy.
Świadczenia dostępne dla uchodźców przebywających w Polsce
Praca dla Ukraińców to nie wszystko. Rządzący umożliwiają im także dostęp do świadczeń rodzinnych oraz wychowawczych. Świadczenia będą przyznawane z zakresu rodzinnego kapitału opiekuńczego, świadczenia Dobry Start czy dofinansowania obniżenia opłaty rodzica za pobyt dziecka np. w żłobku.
Rządzący przygotowali dodatkowo pomoc w postaci jednorazowego świadczenia pieniężnego w wysokości 300 zł na osobę. Środki te mają pomóc w pokryciu najważniejszych wydatków, w tym na żywność, odzież, opłaty mieszkaniowe i inne. Taki rodzaj zasiłku przysługuje obywatelom Ukrainy posiadającym numer PESEL, którzy złożyli w ośrodku pomocy społecznej lub centrum usług społecznych odpowiedni wniosek zawierający dane osobowe.
Co więcej, planowane świadczenia wypłacane będą nie tylko uchodźcom, ale i obywatelom Polski, którzy zapewnią zakwaterowanie i wyżywienie obywatelom Ukrainy szukającym schronienia. Świadczenie pieniężne może być przyznawane nie dłużej niż za okres 60 dni. W wyjątkowych przypadkach okres wypłaty może być wydłużony. Przewidziano 40 zł dziennie na osobę. Wniosek o taką pomoc należy złożyć na piśmie w ośrodku pomocy społecznej, w centrum usług społecznych albo w innej jednostce organizacyjnej gminy do celów udzielania pomocy.
Zapisy ustawy mają na celu zagwarantować uchodźcom wsparcie materialne, ale nie tylko. Przewiduje ona również bezpłatną pomoc psychologiczną oraz przyznanie opieki medycznej w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia. Polski rząd przygotowuje się finansowo na milion dodatkowych pacjentów z Ukrainy.
Na mocy specustawy zostanie utworzona specjalna rezerwa celowa w budżecie. W Banku Gospodarstwa Krajowego zaś powstanie specjalny Fundusz Pomocy. Treść całej ustawy została udostępniona w Dzienniku Ustaw. Można się z nią zapoznać na stronie rządowej.