Puste niebo nad Ukraina. Co się stanie, gdy skończy się wojna

Jedną z pierwszych konsekwencji rosyjskiej agresji na Ukrainę było zamknięcie przestrzeni powietrznej nad Ukrainą. Nie tylko odcięło to ukraińskie lotniska od połączeń z resztą Europy i świata, wydłużyło też czasy przelotu z Europy na Wschód. Nic więc dziwnego, że gdy tylko zostanie ogłoszony pokój, linie lotnicze będą chciały wrócić na Ukrainę. I to bardzo szybko.

"Jesteśmy gotowi, aby być pierwszą linią lotniczą, która wznowi loty w ciągu sześciu tygodni. Ukraina zawsze była kluczowym rynkiem dla Wizz Air. Przed lutym 2022 r. mieliśmy dwie bazy i ponad 200 pracowników w Ukrainie, obsługujących rozległą sieć ponad 80 tras. Planowaliśmy rozwinąć flotę do 11 samolotów, operujących na ponad 100 trasach latem 2022 r." - deklaruje biuro prasowe Wizz Air w odpowiedzi na pytania money.pl.

W podobnym czasie na Ukrainę planuje wrócić Ryanair. Michael O'Leary deklarował, że irlandzki przewoźnik wznowi loty nawet w ciągu czterech-sześciu tygodni od zakończenia wojny.

- Podtrzymujemy to, co zadeklarowaliśmy. W Europie mamy blisko 100 baz operacyjnych. Więc w bardzo prosty sposób możemy połączyć Ukrainę z taką właśnie liczbą miast na Zachodzie, nie mając na Ukrainie ani jednej bazy i ani jednego samolotu - mówił niespełna miesiąc temu Michał Kaczmarzyk, szef struktur Ryanaira w Polsce, w wywiadzie dla money.pl.

W wyścigu o to, kto pierwszy wróci na Ukrainę, zamierza wziąć udział także narodowy przewoźnik. - Ukraina jest dla PLL LOT jednym z najistotniejszych rynków w regionie. Zakładamy, że będziemy jedną z pierwszych linii lotniczych, które wznowią operacje lotnicze do Ukrainy. Ostateczna decyzja o wznowieniu rejsów będzie zależała przede wszystkim od uzyskania pozytywnej rekomendacji od EASA oraz innych władz i nadzorów - mówi money.pl Agnieszka Kopańska, kierownik działu prasowego PLL LOT.

W 2019 r. rynek ukraiński był jednym z kluczowych dla PLL LOT. Na trasach do i z Ukrainy polski przewoźnik obsłużył prawie 600 tys. pasażerów. - Planujemy, że w krótkim czasie po wznowieniu operacji PLL LOT przekroczy liczbę pasażerów przewiezionych w 2019 roku - dodaje.

Ale powrót na ukraińskie lotniska nie będzie taki prosty. "Oprócz wymagań bezpieczeństwa, kluczowe będzie zapewnienie, że cała niezbędna infrastruktura będzie gotowa, aby rozpoczęcie operacji przebiegło jak najbardziej płynnie" - podkreśla biuro prasowe Wizz Aira.

Agnieszka Kopańska z LOT-u również zwraca uwagę na ograniczenia infrastrukturalne i bezpieczeństwa. - Dodatkowo wyzwaniem może być także zagwarantowanie odpowiedniego poziomu obsługi na lotniskach, w tym również w zakresie obsługi naziemnej i dostaw paliwa - dodaje.

- Tempo ponownego otwarcia Ukrainy dla komercyjnego ruchu lotniczego zależy przede wszystkim od warunków potencjalnego zawieszenia broni i tego, czy będzie ono przestrzegane. Niewątpliwie popyt na loty między Unią i Ukrainą będzie ogromny, ale przewoźnicy będą potrzebowali nie tylko otwarcia samej przestrzeni powietrznej, ale też zniesienia biuletynu bezpieczeństwa przez Europejską Agencję Bezpieczeństwa Lotniczego (EASA) i zgody ubezpieczycieli - mówi money.pl Dominik Sipiński, ekspert rynku lotniczego z ch-aviation i Polityki Insight.

Biuro prasowe Lufthansy pytane o strategię powrotu na ukraiński rynek po zakończeniu wojny, odpowiedziało krótko. "Jest zbyt wcześnie i zbyt spekulacyjnie, aby odpowiedzieć na te pytania na obecnym etapie" - czytamy w przesłanej odpowiedzi.

- Niewykluczone, że w pierwszym etapie wrócą loty bez nocowania załóg i samolotów. Z uwagi przede wszystkim na liczbę osób uchodźczych z Ukrainy, Polska niewątpliwie stanie się jednym z głównych rynków. LOT ma też doskonałą pozycję, by przejąć spory ruch tranzytowy między Ukrainą a Stanami i Kanadą, natomiast konkurencja o trasy europejskie będzie niewątpliwie bardzo duża, zwłaszcza z Ryanairem i Wizz Airem - dodaje ekspert.

Inaczej wygląda kwestia ewentualnego powrotu do latania do Federacji Rosyjskiej. Przed lutym 2022 r. węgierski Wizz Air obsługiwał siedem tras do Rosji. - Myślę, że Rosja jako kierunek i rynek wróci, choć nie stanie się to z dnia na dzień i zajmie trochę czasu - mówił Jozsef Varadi, CEO Wizz Aira, jeszcze w 2024 r.

Dziś pytany o kwestię powrotu do Rosji po zakończeniu wojny, Wizz Air odpowiada krótko. "Teraz skupiamy się na Ukrainie" - czytamy w odpowiedzi na nasze pytania.

Polskie Linie Lotnicze LOT w 2019 r. przewiozły na trasach do i z Rosji około 200 tys. pasażerów. - Rynek rosyjski był istotny dla PLL LOT w 2019 roku, jednak miał zauważalnie mniejsze znaczenie niż rynek ukraiński - podkreśla przedstawicielka biura prasowego narodowego przewoźnika.

Ale dla linii lotniczych Rosja jest istotna także z innego względu. To nad jej terytorium biegną najkrótsze trasy między Europą a Dalekim Wschodem.Według danych ICAO z tytułu opłat za przeloty nad jej terytorium Rosja w 2019 r. zarobiła 1,7 mld dol. Więcej niż jakiekolwiek inne państwo na świecie.

Możliwość ponownego wykorzystywania trasy transsyberyjskiej byłaby korzystna, jednakże PLL LOT są w wstanie wykonywać rentowne operacje do Azji również w tej chwili - przekonuje Kopańska.

LOT zawiesił jednak trasę z Warszawy do Pekinu po tym, jak omijać musiał nie tylko Rosję, ale i Iran. Na podobny ruch w październiku 2024 r. zdecydowały się też Lufthansa, British Airways, Virgin, SAS. Narodowy przewoźnik deklaruje jednak powrót na tę trasę z początkiem sezonu letniego, gdy popyt będzie wyższy niż w sezonie zimowym.

Tymczasem chińskie linie lotnicze nadal korzystają z krótszych tras nad Rosją. Willie Walsh, dyrektor generalny Międzynarodowego Zrzeszenia Przewoźników Powietrznych IATA, ostrzegał, że te zmiany dadzą nieuczciwą przewagę konkurencyjną liniom z Chin. - Rosyjska przestrzeń powietrzna powinna być otwarta dla każdego, kto chce z niej korzystać - apelował jeszcze w czerwcu 2024 r. Walsh w Dubaju. Kilka miesięcy później branża i IATA zmieniła jednak ton.

Zdaniem eksperta powrót do latania do i nad Rosją będzie o wiele trudniejszy niż w przypadku Ukrainy. - Co do Rosji, to w przeciwieństwie do Ukrainy, zawieszenie broni absolutnie nie rozwiązuje problemów. Te mają naturę przede wszystkim prawną i aeropolityczną. Nawet jeśli dojdzie do zawieszenia broni, to UE zapewne nie zniesie sankcji na Rosję, więc leasingodawcy i ubezpieczyciele nie zgodzą się na wykorzystywanie ich samolotów do tego kraju - mówi money.pl Dominik Sipiński.

- Nie wiadomo też, czy Moskwa zniesie własny zakaz lotów dla linii z Unii. Sytuacja jest bardzo niepewna i bardziej związana z rosyjską polityką niż rynkiem lotniczym - podkreśla.

Marcin Walków, dziennikarz i wydawca money.pl