Rząd przestanie mrozić ceny prądu? Nieoczywiste skutki dla portfeli Polaków

Rząd rozważa systemowe odejście od mechanizmu mrożenia cen energii elektrycznej (wprowadzono go w 2019 roku) począwszy od stycznia 2026 r. - wynika z zapowiedzi ministra energii Miłosza Motyki. Obecne przepisy w tym zakresie obowiązują do końca roku. Szef resortu energii argumentuje, że obecna sytuacja na rynkach energetycznych pozwala na takie rozwiązanie bez negatywnych konsekwencji dla odbiorców indywidualnych.

- Naszym zdaniem ceny na rynkach determinują w taryfie poniżej 500 zł od stycznia 2026, dlatego chcemy systemowo odchodzić od mrożenia cen energii, żeby po prostu było taniej - i to jest możliwe od stycznia przyszłego roku - powiedział Motyka podczas piątkowej konferencji prasowej.

Minister zapewnił jednocześnie, że do końca 2025 roku Polacy nie odczują podwyżek cen energii elektrycznej. Projekt ustawy gwarantującej utrzymanie obecnych cen został w czwartek przyjęty przez Komitet Stały Rady Ministrów i we wtorek ma trafić pod obrady rządu.

Ustawa ma charakter kompleksowy i obejmuje nie tylko rynek energii elektrycznej, ale również kwestie ciepła systemowego. Rząd zaproponował wprowadzenie bonu ciepłowniczego, który od 2026 roku będzie wypłacany w dwóch transzach - w drugiej połowie 2025 roku oraz w całym 2026 roku. W zależności od zużycia ciepła, gospodarstwa domowe otrzymają 1000 zł, 2000 zł lub 3500 zł rocznie.

Kryterium dochodowe dla bonu ustalono na poziomie 40 proc. przeciętnego wynagrodzenia dla gospodarstw jednoosobowych i 30 proc. dla gospodarstw wieloosobowych. Resort szacuje, że wsparcie trafi do najbardziej potrzebujących rodzin, które najbardziej odczuwają wzrosty cen ciepła systemowego.

Pytany o możliwość zawetowania ustawy przez prezydenta Karola Nawrockiego, minister Motyka wyraził przekonanie, że nie ma podstaw do obaw. Jednocześnie przypomniał o wcześniejszym wecie głowy państwa. - Ta ustawa jest dość jednoznacznie pozytywna i pan prezydent nie znajdzie w niej niczego, co by mogłoby budzić jakiekolwiek kontrowersje - ocenił szef resortu energii.

Analitycy rynku energii potwierdzają, że obecna sytuacja na giełdach stwarza realne możliwości utrzymania lub nawet obniżenia cen dla gospodarstw domowych. Piotr Pająk, ekspert z portalu Gramwzielone.pl w rozmowie z money.pl potwierdza przewidywania ministra.

W ostatnich miesiącach ceny energii z dostawą na przyszły rok były wyceniane na krajowej giełdzie energii w okolicach 400-430 zł/MWh. Jeśli mechanizm mrożenia zostanie zakończony 31 grudnia 2025 r., takie ceny tworzą przestrzeń do utrzymania lub obniżenia cen energii dla gospodarstw domowych w 2026 r. w stosunku do poziomu 500 zł/MWh netto, na którym obecnie jest zamrożona cena prądu - ocenia Pająk.

Analityk podkreśla, że na ceny energii dla odbiorców wpływa przede wszystkim sytuacja na hurtowym rynku energii, gdzie mamy obecnie do czynienia ze stabilizacją. - Ceny energii spadły po rekordowych podwyżkach z ostatnich lat, spowodowanych wzrostem cen gazu i energii na europejskich giełdach po rozpoczęciu rosyjskiej inwazji na Ukrainie - wyjaśnia.

Zwraca również uwagę na kluczowe znaczenie giełdowych notowań. - Dla rynku energii i docelowo dla rachunków odbiorców końcowych ważna jest też sytuacja w giełdowych notowaniach spot (cena lub kurs aktywa gotowe do natychmiastowej realizacji transakcji i rozliczenia w krótkim czasie, zazwyczaj do drugiego dnia roboczego - przyp. red.) - zwłaszcza w notowaniach na Rynku Dnia Następnego, który wycenia energię z dostawą na kolejny dzień i który odwzorowuje bieżącą sytuację w zakresie podaży i popytu na energię elektryczną w Polsce - tłumaczy analityk.

Istotnym czynnikiem wpływającym na spadek cen energii jest dynamiczny rozwój odnawialnych źródeł energii w polskim miksie energetycznym.

- W okresach wysokiej produkcji energii ze źródeł odnawialnych - w lecie z fotowoltaiki, w zimie z farm wiatrowych - cena energii na rynku spot wyraźnie spada. Widać to było w ostatnich miesiącach. W czerwcu, który charakteryzował się historycznie najwyższym udziałem OZE w polskim miksie energetycznym, spotowe ceny energii na krajowej giełdzie spadły do najniższych poziomów od ponad roku. Z kolei lipiec, charakteryzujący się słabszym nasłonecznieniem i mniejszą generacją z fotowoltaiki, przyniósł wzrost cen energii na rynku spot - wyjaśnia Pająk.

Analityk podkreśla również znaczenie nowych ofert rynkowych. Warto, jego zdaniem, zwrócić uwagę na pojawiające się nowe oferty sprzedawców i dystrybutorów energii, które zakładają niższe ceny w godzinach z większą podażą energii - na przykład w okresie wzmożonej pracy fotowoltaiki czy farm wiatrowych. Takie rozwiązania dają aktywnym odbiorcom szansę na generowanie oszczędności na rachunkach dzięki dostosowaniu zużycia do bieżącej sytuacji w systemie energetycznym.

Eksperci zwracają uwagę, że ostateczne taryfy za energię na 2026 rok będą zależeć od decyzji prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, który oceni wnioski taryfowe największych sprzedawców energii elektrycznej. - Należy jednak pamiętać, że na całkowity koszt energii dla odbiorcy końcowego wpływa nie tylko cena energii, ale także koszty dystrybucji oraz dodatkowych opłat - opłaty OZE, kogeneracyjnej (za jednoczesne wytwarzanie prądu i ciepła - przyp. red.), czy opłaty za utrzymanie rynku mocy - podkreśla nasz rozmówca.

Kwestia mrożenia cen energii elektrycznej stała się przedmiotem sporu politycznego po tym, jak prezydent Karol Nawrocki zawetował w czwartek 21 sierpnia nowelizację tzw. ustawy wiatrakowej. Ustawa ta, oprócz liberalizacji zasad inwestycji w energetykę wiatrową na lądzie, przewidywała również zamrożenie cen prądu dla gospodarstw domowych do końca 2025 roku.

- Ustawa wiatrakowa, bo tak w istocie powinniśmy ją nazywać, jest rodzajem szantażu większości parlamentarnej i rządu. Dotyczy wiatraków, a nie obniżenia cen energii elektrycznej - argumentował prezydent Nawrocki, uzasadniając swoje pierwsze prezydenckie weto.

Równolegle z odchodzeniem od mrożenia cen energii elektrycznej, rząd planuje działania osłonowe dla gospodarstw korzystających z ciepła systemowego. Bon ciepłowniczy ma być wypłacany w drugiej połowie 2025 roku oraz w całym 2026 roku. System wsparcia został zaprojektowany tak, aby trafić do najbardziej potrzebujących.

Wysokość wsparcia będzie uzależniona od cen ciepła i wyniesie od 500 zł do nawet 3,5 tys. zł rocznie. Kryterium dochodowe ustalono na poziomie 40 proc. przeciętnego wynagrodzenia dla gospodarstw jednoosobowych i 30 proc. dla wieloosobowych.

Z oceny skutków regulacji wynika, że koszt wsparcia w postaci zamrożenia cen energii sięgnie 887 mln zł w latach 2025-2026, a bonu ciepłowniczego wyniesie 889,4 mln zł. Resort energii szacuje, że kompleksowy pakiet osłonowy pozwoli na płynne przejście do wolnorynkowych mechanizmów cenowych bez negatywnych skutków społecznych.

Robert Kędzierski, dziennikarz money.pl