Surowcowy reset z Rosją? Oto co by się stało z ceną ropy i gazu [OPINIA]

Tekst powstał w ramach projektu WP Opinie. Przedstawiamy w nim zróżnicowane spojrzenia komentatorów i liderów opinii publicznej na kluczowe sprawy społeczne i polityczne.

W piątek o 21 polskiego czasu Donald Trump spotka się z Władimirem Putinem w Anchorage, największym mieście Alaski. Co wyniki tego spotkania prezydentów USA i Rosji mogą oznaczać dla rynku surowców energetycznych? W kontekście możliwych rezultatów rozmów przywódców mówi się o potencjalnym zniesieniu sankcji na handel rosyjskimi surowcami.

Jak dobrze wiemy, sankcje na rosyjską ropę i gaz miały w praktyce dużo mniejsze znaczenie, niż wydawało się jeszcze w pierwszej połowie 2022 roku.

Zaprzyjaźnione z Kremlem firmy dość szybko zaoferowały swoje usługi w zakresie transportu ropy do krajów mało wrażliwych na sytuacje na Wschodzie, a kraje te chętnie rozpoczęły nabywanie, przerabianie lub nawet reeksport rosyjskiego surowca.

Wbrew pozorom wcale nie musiały tego robić z chęci pomocy rosyjskiemu tyranowi. Po prostu Rosja była w stanie eksportować w postaci ropy lub gotowych paliw nawet 7 milionów baryłek dziennie. Biorąc pod uwagę to, że dyskonto z tytułu zakupu rosyjskiego surowca sięgało 10-20 dol. na baryłce, dziennie można było zarobić ok. 100 mln dol., a rocznie były to już kwoty sięgające 30-40 mld dol.

Trochę inna sytuacja była z gazem, ponieważ Rosja ma bardzo ograniczone możliwości eksportu tego surowca drogą inną niż lądowa w kierunku Europy. Jest dość znaczącym graczem na rynku gazu LNG, czyli zwykłego gazu ziemnego, tyle że skroplonego do postaci, którą można transportować np. statkiem. Ma także pewne możliwości przesyłowe gazu w kierunku Azji, ale żadna z tych możliwości nie stanowi więcej niż 20 proc. tego, co Rosja sprzedawała do Europy przed rokiem 2020.

Co więcej, w przypadku ropy cena transportu nawet z dalekich zakątków świata wynosi 2-3 dol. na baryłkę, co przy cenie baryłki na poziomie 60-70 dol. oznacza maksymalnie kilka procent ceny surowca. W przypadku transportu gazu koszt skroplenia, transportu i regazyfikacji potrafi być wyższy od ceny zakupu surowca na rynku np. amerykańskim.

Piszę o tym wszystkim, ponieważ ewentualny powrót rosyjskiego surowca na europejski rynek będzie miał inne znaczenie dla rynku ropy, a inne dla rynku gazu. Przy czym jak się łatwo domyśleć, dla rynku gazu będzie miał znaczenie kluczowe.

Z uwagi na charakterystykę, o której pisałem, przywrócenie możliwości handlu rosyjską ropą - właściwie niezależnie od tego, czy kupowaną z morza, czy poprzez wciąż istniejący system rurociągów o złowrogo dziś brzmiącej nazwie "Przyjaźń" - będzie oznaczało spadek cen ropy naftowej kupowanej przez europejskie rafinerie czy też produktów naftowych, o kilka procent.

Biorąc pod uwagę podatki, jakie funkcjonują w Europie, możemy założyć, że rachunek płacony przez europejskiego konsumenta na stacji benzynowej będzie z tego tytułu niższy o maksymalnie 5 proc. Nie sądzę, aby przywrócenie rosyjskiej ropy do światowego obiegu miało jakieś większe znacznie dla samych światowych cen ropy.

Myślę, że cena zbliżona do dzisiejszej, w warunkach umiarkowanego rozwoju gospodarczego, utrzyma się niezależnie od legalności rosyjskiego surowca.

Ropy na świecie i tak jest bardzo dużo, a perspektywy wzrostu zapotrzebowania na nią są umiarkowane. Z drugiej strony, przy cenie poniżej 60 dol. za baryłkę wielu amerykańskich producentów ropy łupkowej woli oddać kasę swoim akcjonariuszom, niż inwestować w kolejny odwiert, na którym wiele nie zarobią.

Zupełnie inaczej może za to wyglądać sytuacja na europejskim rynku gazu. Cena gazu w USA wynosi obecnie poniżej 10 euro za MWh. Ten sam gaz w Europie kosztuje nawet 33 euro. Koszty transportu z USA są dość zmienne, ale można założyć, że nie niższe od 10 euro za MWh.

Aby zatem wyeliminować różnice cenowe pomiędzy rynkiem europejskim i amerykańskim, konieczne jest ograniczenie kosztów transportu, a to może zapewnić jedynie połączenie źródła gazu z jego odbiorcą za pomocą gazociągu.

System gazociągów funkcjonował przed wybuchem pełnoskalowej wojny w Ukrainie. W tej części Europy głównie poprzez sieć gazociągów ukraińskich z jego odnogą w kierunku naszych południowych sąsiadów. Przechodzący przez Polskę gazociąg Jamał oraz osławiony Nord Stream transportował znaczną część z prawie 200 mld m sześc. gazu rocznie, eksportowanych w szczycie przez Rosjan do Europy.

Powodował on, że np. niemieccy odbiory otrzymywali gaz w cenie ok. 15-20 euro za MWh i byli w ten sposób w miarę konkurencyjni np. w stosunku do swoich amerykańskich odpowiedników.

Dzisiaj z Nord Streamu została najprawdopodobniej tylko jedna nitka o przepustowości ok. 25 mld m sześc., przy czym jest to tzw. nowa nitka, czyli jedna z części Nord Stream 2, którą gaz nigdy nie był transportowany w sposób komercyjny.

Dwie pozostałe możliwości transportu gazu przez Rosjan znajdują się na terytorium Polski albo Ukrainy i to teoretycznie od tych dwóch państw mogą zależeć losy przesyłu gazu.

Oczywiście przywrócenie tego systemu z dużym prawdopodobieństwem spowodowałoby znaczny spadek cen gazu - nawet o 30-40 proc. Choć pewnie dywersyfikacja i lekcja z lat 2021-2023 nie pozwoliłaby na powrót Rosjanom do udziałów w rynku, jakie mieli historycznie.

Przedstawiona analiza miała na celu tylko chłodną kalkulację, pokazującą co się może wydarzyć, jeżeli sankcje na rosyjskie surowce zostaną zniesione.

W żaden sposób nie oznacza to, że popieram zniesienie tych sankcji. Nie mam wątpliwości, że sponsorowanie rosyjskich bandytów kończy się zawsze w ten sam sposób.

Mam natomiast sporo wątpliwości - i są to też przemyślenia poparte rozmowami z szefami dużych europejskich firm - czy pomimo wszelakich zapewnień, także w Europie nie znajdą się chętni na te surowce. A wtedy zawsze pojawi się pewien rodzaj moralnego hazardu, że "skoro inni kupują to czemu ja mam nie kupować", albo bardziej uzasadnionego - "jak mam z nimi konkurować, skoro oni mają tani gaz".

Dawid Czopek, zarządzający Polaris FIZ