Jak wyparował zysk NBP? Odpowiedź jest w raporcie. Ekonomista tłumaczy

Strata NBP za 2024 rok wyniosła 13 mld 347,9 mln zł - podał Narodowy Bank Polski w sprawozdaniu finansowym za ubiegły rok. W 2023 roku strata była jeszcze większa i wyniosła 20,8 mld zł. NBP w swoim raporcie finansowym wykazał, że głównym powodem ujemnego wyniku finansowego były koszty z tytułu odsetek, które w 2024 roku wyniosły aż 29,4 mld zł. W porównaniu z rokiem 2023 wzrosły one o ponad miliard złotych.

Istotny wpływ na wynik finansowy miały również niezrealizowane koszty w wysokości 10 mld zł. Są one związane z ujemną wyceną posiadanych przez bank instrumentów finansowych. Bank centralny odnotował także ujemne różnice z wyceny kursowej walut obcych w wysokości 7,68 mld zł, co wskazuje na znaczące straty wywołane umocnieniem złotego względem innych walut.

Jak wyparował zysk NBP? Opisał to na platformie X ekonomista Rafał Mundry. Według danych z rachunku zysków i strat, czyli raportu sporządzonego przez NBP, największym obciążeniem dla banku centralnego są bony pieniężne, które wygenerowały koszty na poziomie 18,7 mld zł. Bank centralny emituje te instrumenty, aby absorbować nadpłynność sektora bankowego.

Koszt emisji bonów jest bezpośrednio powiązany z wysokością stopy referencyjnej, która od października 2023 roku pozostaje na niezmienionym poziomie 5,75 proc.

Nadpłynność sektora bankowego to sytuacja, w której banki mają więcej pieniędzy, niż potrzebują do codziennego funkcjonowania. Oznacza to, że po spełnieniu wymogów dotyczących rezerw obowiązkowych, pozostaje im nadmiar środków.

Nadpłynność może powstać w różnych warunkach, na przykład w wyniku polityki pieniężnej, gdy bank centralny wprowadza dodatkowe pieniądze do systemu bankowego poprzez operacje refinansujące lub skup aktywów. Po kryzysie finansowym banki centralne często zwiększają płynność, aby wspierać gospodarkę. Do nadpłynności mogą również prowadzić transakcje skupu walut przez NBP.

Narodowy Bank Polski co tydzień organizuje przetargi sprzedaży bonów pieniężnych, które są podstawowym narzędziem zarządzania płynnością w sektorze bankowym. W jednym z kwietniowych przetargów banki komercyjne ulokowały w NBP aż 347 mld zł na siedmiodniowe bony z oprocentowaniem 5,75 proc. Po tygodniu banki otrzymują zwrot zainwestowanych środków powiększony o odsetki, które tylko z tego jednego przetargu wyniosły około 400 mln zł.

Osobną kwestią jest to, że wysokie stopy procentowe, choć służą walce z inflacją, generują znaczące koszty dla banku centralnego. Banki komercyjne zarabiają na trzymaniu nadmiaru płynności w banku centralnym bez podejmowania ryzyka, co jest określane jako "najszybszy i najprostszy sposób zarabiania przez banki".

Strata NBP za 2024 rok oznacza, że budżet państwa nie otrzyma wpływów z zysku banku centralnego. W poprzednich latach sięgały one nawet kilkunastu miliardów złotych. Standardowo 95 proc. wypracowanego zysku NBP trafia do budżetu państwa i stanowi istotne wsparcie dla finansów publicznych.

W swoim raporcie finansowym bank centralny wymienił również inne elementy, które wpłynęły na ujemny wynik. Ujemna wycena długoterminowych papierów wartościowych wyniosła 2,4 mld zł, co jest związane z umocnieniem złotego.

Mimo to NBP odnotował wzrost wartości instrumentów inwestycyjnych rezerw walutowych, których wartość wzrosła z 23,2 mld zł w 2023 roku do 24,8 mld zł w roku 2024.

Analitycy wskazują, że struktura bilansu NBP pokazuje, że bank centralny jest znacząco zaangażowany w obligacje zagraniczne oraz utrzymywanie rezerw w złocie i walutach obcych. Lokuje również środki w obcych bankach zagranicznych, głównie w USA i Wielkiej Brytanii. Te inwestycje, w połączeniu z lokatami terminowymi, przyniosły bankowi około 2,4 mld zł z tytułu odsetek w 2024 roku.