Ponad 360 milionów złotych - tyle w ciągu roku stracili Polacy na rynku forex. To najnowsze, niepublikowane do tej pory dane Komisji Nadzoru Finansowego. Jako pierwsi pokazujemy je w money.pl. Dane dotyczą klientów grających u brokerów zarejestrowanych w Polsce. Jeżeli uwzględnimy wszystkich, roczne straty mogą przekroczyć pół miliarda złotych.

Do tej pory rynek forex nie istniał w oficjalnych statystykach. KNF informowała tylko, że w 2014 roku 81 procent aktywnie grających klientów poniosło stratę, a tylko 19 procent miało zysk. W praktyce te dane mówiły niewiele, bo w żaden sposób nie określały skali tego - szybko rozwijającego się w Polsce - rynku, a także nie pokazywały strat ponoszonych przez klientów.

Tymczasem rynek forex jest niezwykle ryzykowny i dlatego osoby, które decydują się na lokowanie na nim oszczędności, mogą stracić je w dosłownie kilka minut. Gra na foreksie, najprościej mówiąc, polega bowiem na zawieraniu "zakładów" na wzrost lub spadek np. danej waluty w stosunku do innej. Mogą być też zawierane w oparciu o zmiany indeksów giełdowych czy cen surowców. Gra jest tym bardziej ryzykowna, że klienci stosują tam tzw. dźwignię, czyli mechanizm pozwalający "zakładać się" o wyższe kwoty niż sami posiadają. Poziom takiej dźwigni może sięgać - zgodnie z polskim prawem - 1:100 (mając tysiąc złotych można zawierać kontrakty do 100 tysięcy złotych). Wcześniej dopuszczalna dźwignia wynosiła nawet 1:500, ale KNF przeforsowała ograniczenia.

Z dymem idzie rocznie pół miliarda złotych

Już kilka miesięcy temu redakcja money.pl zwróciła się do KNF o ujawnienie danych dotyczących tego, jakie nominalne wyniki osiągają klienci grający na foreksie. Według najnowszych, uzyskanych właśnie informacji, w 2014 roku strata netto polskich klientów wyniosła dokładnie 360,1 miliona złotych (dane za 2015 r. jeszcze nie są dostępne). Wyjaśnijmy, że strata netto to nie całość strat, tylko różnica pomiędzy zyskami osiągniętymi przez klientów, a poniesionymi stratami. Nie poznaliśmy informacji, na podstawie których ten wynik został wyliczony (czyli całkowity zysk/całkowita strata), bo KNF uznaje je za "zbyt wrażliwe dla rynku". Dodatkowo, trzeba wyraźnie zaznaczyć, że dane dotyczą klientów, którzy mają rachunki u polskich brokerów.

Tym niemniej już te informacje pokazują, że z roku na rok straty klientów dynamicznie rosną. Jeszcze w 2012 roku Polacy "utopili" netto na forex 248,5 miliona złotych. Rok później strata była wyższa o prawie 96 milionów złotych, by w 2014 roku wzrosnąć do ponad 360 milionów złotych. Chociaż KNF nie ujawniła danych za 2015 rok, można szacować, że było to już ponad 400 milionów złotych na minusie.

Źródło: money.pl na podstawie danych KNF. Wynik netto oznacza różnicę między zyskami a stratami klientów w danym roku. Dane uwzględniają polskich brokerów. *Szacunek money.pl.

- Biorąc pod uwagę dane KNF, szacunek na ponad 400 milionów złotych straty netto za 2015 rok jest raczej pewny. Zwłaszcza, że wtedy 15 stycznia miał miejsce "czarny czwartek", który okazał się dla wielu klientów fatalny w skutkach - przyznaje w rozmowie z money.pl Andrzej Tomczyk, szef polskiego oddziału firmy brokerskiej Admiral Markets.

Według niego, uwzględniając wyniki polskich klientów osiągane u zagranicznych brokerów, stratę netto w skali roku można szacować na ponad 500 milionów złotych. - Polscy brokerzy mają około 60-70 procent rynku. Częściej jednak do dużych, zagranicznych brokerów trafiają bardziej doświadczeni klienci, co oznacza, że ich wyniki są nieco lepsze - zauważa Andrzej Tomczyk.

Istnieją firmy, które "psują rynek"

Szef polskiego oddziału Admiral Markets zwraca uwagę, że podana liczba może być jeszcze większa, bo na polskim terenie działa wiele firm, nad którymi nadzór finansowy nie ma żadnej kontroli i to one "psują rynek". Z reguły stosują bardzo agresywny marketing, wmawiając klientom, że forex to bardzo łatwe pieniądze. - Tymczasem, ci klienci często nie mają nawet pojęcia na jakim rynku działają. Kuszeni wizją zysków przez telemarketerów są przekonani, że kupują np. akcje, chociaż w rzeczywistości zawierają transakcje na instrumentach pochodnych - mówi Andrzej Tomczyk.

Izabela Kozakiewicz, dyrektor Domu Maklerskiego XTB na Polskę: - Takie podmioty nadzwyczaj często prowadzą agresywne działania akwizycyjne i psują wizerunek całej branży, oferując usługi na niskim poziomie jakości, niejednokrotnie obarczone ryzykiem braku możliwości odzyskania kapitału. Podmioty nieregulowane dotąd będą jednak działać na polskim rynku, dopóki Polacy będą skłonni powierzać swoje środki instytucjom nie do końca wiarygodnym - podkreśla. I dodaje, że klienci powinni zawsze dokładnie sprawdzać, czy dany broker znajduje się pod kontrolą polskiego nadzoru.

Mecenas Patryk Przeździecki, prawnik specjalizujący się w sprawach związanych z rynkiem forex: - Statystyka uwzględnia jedynie brokerów forex z siedzibą na terenie Polski, podczas gdy na naszym rynku funkcjonuje kilkaset zagranicznych firm inwestycyjnych, zarejestrowanych w mniej lub bardziej egzotycznych krajach. Część z nich działa w szarej strefie, bez żadnej licencji. U wielu z nich dotąd żadnemu inwestorowi nie udało się wypłacić jakichkolwiek środków, niezależnie od tego czy inwestor tracił, czy wygrywał w nierównej walce z brokerem - podkreśla prawnik, wskazując, że uwzględnienie tych strat doprowadziłoby zapewne do wyniku wielokrotnie wyższego od podanych statystyk.

Niemniej nawet wspomniane pół miliarda złotych w ciągu roku może robić wrażenie, zwłaszcza jeżeli weźmiemy pod uwagę fakt, że to kwota, która zwyczajnie zniknęła z kieszeni polskich inwestorów.

Różnica pomiędzy forex a innymi instrumentami finansowymi polega bowiem na tym, że na forex w zamian za zainwestowane pieniądze inwestorzy nie dostają np. akcji lub jednostek funduszy inwestycyjnych (nawet, gdyby miały one stracić na wartości), czy chociażby obligacji (które świadczą o tym, że dany emitent ma wobec nich dług). - W modelu rynku forex, który dominuje na polskim rynku, strata klienta jest jednocześnie zyskiem brokera, polskiego lub zagranicznego - podkreśla mecenas Przeździecki.

Pół miliarda złotych to również kwota, za którą można by kupić około sześciuset 100-metrowych mieszkań w Warszawie albo ponad 2760 sztabek złota o wadze 1 kilograma. To też kwota, która odpowiada wartości wielu spółek notowanych na warszawskiej giełdzie. Tyle, według giełdowej wyceny, wart jest np. znany producent naczep Wielton.

Będą zmiany na rynku forex. Jakie - o tym na na kolejnej stronie