Po wybuchu pandemii koronawirusa w 2020 roku rząd uruchomił program "Polskie Szwalnie". W jego ramach z pomocą państwa w polskich zakładach miały powstawać maseczki ochronne, których na początku pandemii bardzo brakowało.
Jak szacuje dziennikarz "Superwizjera" Michał Fuja, koszt tego programu może dziś sięgać już 274 mln zł. Pozostają jedynie szacunki, ponieważ choć program jest rządowy, to Agencja Rozwoju Przemysłu, biorąca udział w projekcie, robi wokół pieniędzy wielką tajemnicę. Na pytania dziennikarza odpowiada wymijająco lub nie odpowiada wcale.
Tymczasem zarzuty wobec programu "Polskie Szwalnie", postawione w "Superwizjerze", są poważne. Po pierwsze, rząd postanowił zbudować fabrykę maseczek w Stalowej Woli. Choć fabryka powstała, to nic nie wyprodukowała. Za to kosztowała gigantyczne pieniądze.
Według Michała Fuji łączne koszty postawienia inwestycji sięgają 90 mln zł. Z tego 50 mln zł poszło na materiał, z którego miały powstać maseczki. Kupiony w Chinach produkt, choć nosi nazwę materiału medycznego, nie nadaje się do produkcji maseczek medycznych, a więc tych najlepiej chroniących przed transmisją wirusa. Sam materiał zdążył się w dużej części przeterminować, leżąc w magazynie fabryki w Stalowej Woli.
Maseczki wysokiej jakości?
Zanim do tego doszło, część - jak ustalił reporter "Superwizjera" - trafiła jednak do polskich szwalni i firm, które zgłosiły się do współpracy w ramach programu. Za ich wyprodukowanie rząd miał zapłacić 84 mln zł. Ich skuteczność - z powodu użytego materiału - pozostaje jednak pod dużym znakiem zapytania.
Duże kontrowersje budzi także trzeci element programu "Polskie Szwalnie", czyli kontrakty z zewnętrznymi firmami. W ramach tego działa rząd miał przekazać aż 100 mln zł dwóm firmom: Ptak Medical i TW Plast. O tej pierwszej pisał już wcześniej portal NaTemat. Według jego ustaleń Ptak Medical kupował część maseczek w Azji, a potem, w magazynie pod Warszawą, przepakowywał i oznaczał jako produkt polski.
Jak dostać rządowy kontrakt
W "Superwizjerze" pojawiają się zastrzeżenia również do drugiej firmy, czyli TW Plast: powstała ona zaledwie pół roku przed pandemią i wcześniej zajmowała się produkcją folii. Z wytwarzaniem maseczek nie miała nic wspólnego. Za to - według autora tego śledztwa dziennikarskiego - prezes firmy Sławomir W. miał dużo wspólnego ze światem polityki i służb.
Już wcześniej jego byli współpracownicy, jeszcze w czasach, gdy W. zajmował się tylko produkcją folii, złożyli zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa. Ich zdaniem W. miał wyłudzać VAT i sprowadzać chińskie reklamówki, które w Polsce przepakowywał i sprzedawał jako produkt polski.
Zawiadomienie trafiło do CBŚP i prokuratury w Warszawie, ale szybko zostało zrzucone na niższy szczebel: do prokuratury pod Warszawą i na zwykłą komendę policji. W sprawie W. nic się nie zadziało. Zawiadomienie jego byłych współpracowników nie stanowiło też przeszkód, by państwo dało mu kontrakt na produkcję maseczek.
Według źródła "Superwizjera" Ptak Medical i TW Plast dostały kontrakty bez konkursu. Nazwy tych firm przyszły "w teczce".
ARP komentuje
W oświadczeniu wysłanym money.pl zarząd ARP pisze, że "gros źródeł, z jakich korzysta autor materiału pochodzi od anonimowych osób celowo manipulujących informacjami - to metoda, która odbiega od standardów rzetelności dziennikarskich".
"Tezy materiału nie tylko nie oddają stanu faktycznego, ale też godzą w dobre imię Spółki. Z tego względu Zarząd Agencji Rozwoju Przemysłu wezwały redakcję do opublikowania sprostowania oraz kierują sprawę na drogę sądową" - czytamy w stanowisku firmy.
Jak tłumaczy spółka, lista firm zaproszonych do projektu "Polskie Szwalnie" "była przygotowana przez Ministerstwo Rozwoju i uwzględniała blisko 800 podmiotów, które w przypadku nawiązania współpracy ponosiły koszty organizacji oraz uruchomienia produkcji we własnym zakresie, bądź korzystając z kredytów w bankach komercyjnych. Dotyczy to również zakupu linii produkcyjnych i ich transportu".
ARP dodaje, że nie była i nie jest odpowiedzialna za dystrybucję maseczek. Zostały one wyprodukowane i przekazane do dyspozycji m.in. Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych, która zarządzała zasobami w ramach bieżących, monitorowanych potrzeb. Podkreśla też, że "wszystkie maseczki wyprodukowane w ramach programu 'Polskie Szwalnie' spełniały i spełniają normy określone przez Głównego Inspektora Sanitarnego".
"Rolą ARP S.A. nigdy nie była komercyjna działalność gospodarcza w zakresie produkcji maseczek i generowanie zysku w tym obszarze" - zapewnia spółka.