Karol Nawrocki może odetchnąć. Rządzący wstrzymują się z dalszymi cięciami

Sejm finalizuje prace nad ustawą o finansach państwa w kolejnym roku. W środę odbyło się drugie czytanie ustawy, a w piątek mają być głosowane poprawki. - Nie myślimy już o dalszych cięciach - mówi jeden z polityków koalicyjnych. Podobne głosy słychać od posłów koalicji z komisji finansów publicznych.

Bo choć są apetyty na dalsze cięcia w budżetach tzw. świętych krów - a konkretnie Kancelarii Prezydenta, KRS i TK - to, poza tymi które zostały już zapowiedziane w trakcie prac w Sejmie, kolejnych nie będzie. Przynajmniej w wykonaniu posłów, bo po piątku ustawa budżetowa trafi do Senatu.

"Święte krowy" to nazwa instytucji, które same proponują własne budżety, rząd nie ma prawa w nie ingerować, przygotowując projekt ustawy budżetowej, może to zrobić dopiero Sejm.

Był pomysł, by Sejm nie ograniczył się do obcięcia funduszy, tylko dokonał takich zapisów w planie budżetowym Kancelarii Prezydenta, żeby jej szef nie miał zbyt dużej swobody ruchu w przesuwaniu wydatków. Do tej pory budżet kancelarii, który pierwotnie miał sięgać 312 mln zł, został ścięty o 13 mln zł. Kwotowo to większe cięcie niż Sejm, ale mniejsze niż w przypadku Senatu, którego budżet posłowie zmniejszyli o 20 mln zł.

Kancelaria Prezydenta, KRS i TK to trzy instytucje na politycznym celowniku koalicji. Relacje z prezydentem to nieustanne źródło konfliktów. Ostatnie zaognienie to jego weta do ustaw regulujących rynek kryptowalut czy tzw. ustawy łańcuchowej, nie mówiąc już o sporach w sprawie prezydenckich nominacji sędziowskich czy zgody na awanse funkcjonariuszy służb.

Były pomysły, czy jeszcze jakoś nie ograniczyć swobody ruchu prezydentowi, ale ostatecznie ten scenariusz raczej nie wejdzie w życie - mówi nam polityk KO.

Inny dylemat koalicja ma w sprawie KRS i TK, do tej pory "głodziła" obie instytucje, podważając w przypadku KRS całość, a w przypadku Trybunału Konstytucyjnego część sędziowskiego składu. W obu przypadkach chodziło o to, by kwestionowani członkowie obu ciał nie pobierali wynagrodzeń. Tyle że teraz szykują się duże zmiany. W maju kończy się kadencja KRS. I albo będzie nowa ustawa zmieniająca zasady wyboru sędziowskiej części Rady, albo, jeśli to się nie uda, KRS zasilą sędziowie wskazani przez Sejm głosami obecnie większości.

Choć w tym ostatnim przypadku koalicja zapowiada, że wskaże tych, którzy zostaną wcześniej wytypowani przez samo środowisko sędziowskie. Z kolei jeśli chodzi o Trybunał Konstytucyjny, koalicja ma wkrótce przystąpić do obsadzania wakatów.

Obecnie jest w nim 11 sędziów, z czego dwaj to tzw. dublerzy. Tyle że jeszcze w grudniu z TK odejdą Krystyna Pawłowicz i Michał Warciński, w połowie przyszłego roku kończy się z kolei kadencja Andrzeja Zielonackiego, a we wrześniu jednego z tzw. dublerów Justyna Piskorskiego.

Dlatego wśród polityków koalicji był nawet pomysł, żeby w trakcie prac nad budżetem stworzyć rodzaj rezerwy na wynagrodzenia dla sędziów w jednej i drugiej instytucji. Taka rezerwa miałaby być uruchamiana w momencie, gdy zmieni się skład danej instytucji. Ale pojawił się kłopot, co miałoby pozwolić na uruchomienie rezerwy. Koalicja chciałaby uniknąć zarzutów ze strony PiS, że jedynym powodem uruchomienia budżetów było to, że to cztery partie wskazały nominatów.

Jak wybieramy nowych sędziów, to nie znaczy, że od razu organ odzyskuje walor organu konstytucyjnego. Najlepszy byłby czytelny zapis, np. rezerwa jest rozwiązywana, gdy nastąpi zmiana przepisów w sprawie KRS - podkreśla nasz rozmówca.

To raczej wątpliwe, żeby prezydent zgodził się na nowelizację ustawy, dlatego dyskusje trwają, ale nie widać dobrego pomysłu. W przypadku TK myślano z kolei o tym, żeby takim czynnikiem uruchamiającym rezerwę było wycofanie się Sejmu z uchwały z marca zeszłego roku "w sprawie usunięcia skutków kryzysu konstytucyjnego lat 2015-2023 w kontekście działalności Trybunału Konstytucyjnego".

- Ale jest pytanie, czy nie byłoby kwestionowane to, że uchwała nie zmienia stanu prawnego - wyjaśnia poseł KO. Te działania już dziś krytykuje PiS.

Chcecie wykonać skok na TK i skoro będą wasi sędziowie, to trudno ścinać budżet. To są himalaje hipokryzji - mówił w trakcie drugiego czytania budżetu w Sejmie poseł PiS Zbigniew Kuźmiuk.

Dlatego na razie pomysł - czy to w odniesieniu do KRS, czy w odniesieniu do TK - nie został zrealizowany i odpowiednie poprawki nie zostały zgłoszone w Sejmie. To jednak jeszcze nie zamyka tematu. Ponieważ w piątek Sejm ma przegłosować poprawki i uchwalić ustawę, która potem trafi do Senatu. Takie zmiany mogą wprowadzić jeszcze senatorowie, jeśli zielone światło dadzą liderzy koalicji.

Zmiany w budżecie wymienionych instytucji to jedna strona dyskusji budżetowych. Najbardziej zapalne dziś kwestie są obok. To z jednej strony stan budżetu i wysoki deficyt oraz szybko rosnący dług, z drugiej - kryzys w ochronie zdrowia.

Kolejny rok powtarza się sytuacja, w której dyskusja nad budżetem kończy się w Sejmie i już wiadomo, że dane zapisane w planie NFZ są nieaktualne.

W przyszłym roku, pomimo zwiększenia o 26 mld zł finansowania zdrowia, nadal będzie nam brakowało 23 mld zł. Tak więc problem jest narastający. Wiemy o braku pieniędzy ze składki zdrowotnej na pokrycie zobowiązań NFZ od co najmniej dwóch lat. I dopóki jej starczało, wszyscy odsuwaliśmy ten problem w czasie - mówiła w wywiadzie dla money.pl ministra zdrowia.

Ujawniona ostatnio korespondencja między resortem zdrowia a finansów pokazuje, że propozycje oszczędności w wydatkach NFZ i przesunięcie na kolejny rok ustawy podwyżkowej dla medyków mogą zmniejszyć lukę do 12 mld zł, ale nadal będzie ona duża.

Jednak w tej chwili nie ma pomysłu na wprowadzanie zmian w projekcie budżetu. - W budżecie nie ma miejsca na zmiany w zdrowiu - mówi nam poseł KO.

Chodzi o to, że bez dużych cięć nie ma szans na korekty w budżecie. Limit reguły fiskalnej nie pozwala na zwiększanie wydatków, a alternatywna opcja oznaczałaby zmniejszenie innych pozycji i przesunięcie pieniędzy z nich na zdrowie. Nie ma gotowości do takich zmian. Najbardziej prawdopodobny scenariusz to powtórka działań z poprzednich lat, czyli przyjęcie budżetu z założeniem doraźnego dosypywania pieniędzy na zdrowie w kolejnych miesiącach 2026 r.

Na temat sytuacji w zdrowiu ma się odbyć dyskusja i w Kancelarii Premiera - w czwartek, i w Kancelarii Prezydenta - w piątek.

Ustawa budżetowa po uchwaleniu przez Sejm trafi do Senatu, który zapewne zajmie się nią na posiedzeniu w połowie grudnia. Terminarz pokazuje, że nie będzie problemu ze spełnieniem wymogu wysłania budżetu do prezydenta w ciągu czterech miesięcy od przysłania go do Sejmu przez rząd. A przekroczenie tego terminu dawałoby Karolowi Nawrockiemu pretekst do rozpisania przedterminowych wyborów.

Pozostaje pytanie, czy prezydent budżet podpisze, czy wzorem swojego poprzednika wyśle go do Trybunału Konstytucyjnego.

Grzegorz Osiecki i Tomasz Żółciak, dziennikarze money.pl