Oto wartość polskich mediów dla Google. Kwota jest ogromna

577 mln euro (2,4 mld zł) - tyle wynoszą przychody z rynku wyszukiwarek w Polsce. Jak podkreślono w specjalnym raporcie, nie cała ta kwota wędruje do Google, ale jej znacząco większa część - tak. Gigant bowiem, według firmy doradczej Fehr Advice & Partners, zgarnia 91,14 proc. tych przychodów, czyli 525 mln euro (2,2 mld zł).

Jak podkreślali autorzy raportu w trakcie konferencji, Google nie dzieli się tymi pieniędzmi z nikim na polskim rynku.

Co jednak istotne, spora część tych przychodów: szacunkowo 289,23 mln euro (1,2 mld zł) to przychody pochodzące z wyszukiwań dotyczących informacji, które stanowią 55 proc. całości. Z tego przychody powiązane z treściami dziennikarskimi wynoszą ok. 196,68 mln euro (862 mln zł). Wynika to z faktu, że 68 proc. wyszukiwań dotyczących informacji prowadzi do treści dziennikarskich.

Firma wyliczyła też, jaki byłby w związku z tym uczciwy podział tych przychodów pomiędzy Google i polskie media. Według nich, 40 proc. kwoty - wynikającej z korzystania z treści dziennikarskich przez Google - powinno trafiać do rodzimych wydawców. Oznacza to kwotę rzędu 78,67 mln euro, czyli ok. 338 mln zł.

Jak zaznaczał Alexis Johann z firmy Fehr Advice, można dyskutować o tym, czy udział ten powinien wynosić 20, 30 czy 40 proc. Podkreślał jednak, że obecnie jest to 0 proc., a np. 10 proc. byłoby zbyt małym odsetkiem, by ekosystem był zdrowy.

- Te badania dają nam pewną wiedzę, jak odnosić się do wartości na rynku. Google nie prezentuje wartości przychodów na polskim rynku i wszystko opiera się na estymacjach. Badanie to ma solidne podstawy i dużą wiarygodność. Po to je zlecaliśmy, by mieć większą wiedzą o tym, jak ten ekosystem funkcjonuje. Ale sama sprawa negocjacji to oddzielna sprawa i jest tam wiele innych punktów, które są omawiane, dyskutowane - mówił Maciej Kossowski, prezes Związki Pracodawców Wydawców Cyfrowych, odpowiadając na pytanie, czy dane te zostaną wykorzystane w negocjacjach wydawców z Google.

Maciej Kossowski odpowiedział również na pytanie o podatek cyfrowy, zapytany o to przez Money.pl. - Uważam, że podatek cyfrowy jest właściwą formą odrobienia zaległości w tym, że cały system podatkowy na świecie nie nadążył za zmianą technologiczną, która się wydarzyła - ocenił Kossowski. Jak dodał, rozwiązanie to jest dyskutowane od wielu lat, ale był blokowany w wielu miejscach przez USA. Prezes ZPWC przypomniał jednak, że podatek taki skutecznie funkcjonuje we Francji czy Włoszech i kilku innych krajach, które "nie przestraszyły się" działań odwetowych.

- Uważam, że podatek cyfrowy tak, pod dwoma warunkami. Musi być dobrze sprecyzowany, bo w historii mamy wiele przepisów, które służyły konkretnym celom, ale po drodze były wypaczone i uderzyły w tych, których miały bronić. Po drugie, ten podatek powinien być przeznaczony na konkretne cele: rozwój polskiej suwerenności technologicznej, rozwój polskich biznesów, rzetelnego dziennikarstwa. Wydaje mi się, że idzie to w tę stronę. Zobaczymy, jak ostatnie wydarzenia wpłyną na te decyzje - wyjaśnił Kossowski.

To badanie jest nieprecyzyjne, podobne analizy w innych krajach zostały podważone. Treści informacyjne nie mają mierzalnego wpływu na przychody z reklam w wyszukiwarce, a nasze produkty zapewniają znaczną wartość dla wydawców, w tym dostarczając miliony wizyt miesięcznie na polskie strony informacyjne - głosi oświadczenie Google, które otrzymaliśmy po publikacji tekstu.

Przypomnijmy, że w 2024 r. polskie media walczyły z amerykańskim gigantem o ustawę o prawie autorskim. Wydawcy apelowali, by uwzględniono w niej ich postulaty dotyczące wprowadzenia mechanizmów pozwalających na uzyskanie wynagrodzenia od Google za korzystanie z treści rodzimych mediów. Z początku rządzący ignorowali ten problem.

Chodziło o to, by media miały możliwość ubiegania się o wynagrodzenia za korzystanie z ich treści, a proces był jasno określony w prawie. Jak przekonywał wtedy Związek Pracodawców Wydawców Cyfrowych, chodziło nawet o kilkaset milionów złotych rocznie.

Nowelizację ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych wraz z poprawkami Sejm uchwalił pod koniec czerwca. Zgodnie z nią dziennikarze i wydawcy mają prawo ubiegać się o wynagrodzenie za treści wykorzystane przez big techy. W ocenie środowiska to była to jednak zmiana tylko teoretyczna, bo ustawa nie wprowadzała mechanizmów, z których wydawcy mogliby skorzystać w staraniach o rekompensaty z tego tytułu.

W reakcji na odrzucenie postulatów zgłaszanych w trakcie prac nad nowelizacją w Sejmie media przeprowadziły 4 lipca akcję protestacyjną pod hasłem "Politycy! Nie zabijajcie polskich mediów", która miała zwrócić uwagę rządzących na niekorzystną dla wydawców tytułów internetowych i drukowanych nowelizację ustawy o prawie autorskim.

Po proteście premier Donald Tusk wspólnie z marszałek Senatu Małgorzatą Kidawą-Błońską zaprosił przedstawicieli mediów do rozmów. Spotkanie odbyło się 10 lipca, a jego efektem było powołanie specjalnego zespołu, który miał wypracować korzystne dla dziennikarzy i wydawców poprawki do nowelizacji prawa autorskiego.

Senat i Sejm ostatecznie przyjęły poprawki wprowadzające mechanizmy, o które apelowały polskie media. Najważniejsza z nich zakłada, że mediatorem w ewentualnych sporach między wydawcami a platformami internetowymi ma być Urząd Komunikacji Elektronicznej.

W pierwszej kolejności zakłada się jednak polubowne ustalenie wynagrodzenia w drodze negocjacji, a następnie dopiero mediację przeprowadzoną przez prezesa UKE. Ten ma ingerować dopiero, gdy nastąpi "bezskuteczne" przeprowadzenie mediacji przez obie strony. Wydawcy będą mogli uczestniczyć w postępowaniu samodzielnie lub w grupie kilku wydawców w ramach jednego postępowania. Dodatkowo, zostały wyznaczone terminy dla każdej czynności prowadzonej przez strony, jak i UKE.

Wydawcom i usługodawcom zapewniono też prawo wniesienia sprzeciwu do sądu powszechnego specjalizującego się w sprawach własności intelektualnej. Sądy mają orzekać w skróconych terminach – 18 miesięcy w przypadku pierwszej instancji i 12 miesięcy w przypadku drugiej instancji.

Nowelizacja była wynikiem konieczności dostosowania polskiego prawa do unijnej dyrektywy DSM. Polska była wówczas ostatnim krajem Unii Europejskiej, który nie wprowadził dwóch unijnych dyrektyw dotyczących prawa autorskiego i praw pokrewnych na jednolitym rynku cyfrowym. Przepisy były przestarzałe i nie obejmowały np. regulacji dotyczących platform streamingowych.

Dwie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady UE, które mają zostać wdrożone do prawa krajowego, zostały przyjęte 17 kwietnia 2019 r. Pierwsza, zwana dyrektywą SATCAB II, ma stworzyć warunki umożliwiające szersze rozpowszechnianie w państwach członkowskich programów telewizyjnych i radiowych pochodzących z innych państw członkowskich.

Druga zaś, zwana dyrektywą DSM, była unijną odpowiedzią na wyzwania związane z rozwojem technologii cyfrowych w obszarze prawa autorskiego. Przepisy wprowadzają m.in. nowe formy dozwolonego użytku utworów, przedmiotów praw pokrewnych i baz danych (eksploracja tekstów i danych, zwielokrotnianie dla zachowania zbiorów dziedzictwa kulturowego) oraz znacznie modyfikują formy już istniejące w unijnym prawie (korzystanie z utworów na potrzeby edukacji zdalnej). "Dyrektywa ta wprowadza także nowe zasady dotyczące wynagradzania twórców i wykonawców, mające zapewnić, aby należne im wynagrodzenie było godziwe" - zapisano w projekcie.

Michał Wąsowski, zastępca szefa redakcji money.pl