Rzecznik Praw Obywatelskich Adam Bodnar skierował do GUS pismo, w którym krytykuje formularz spisu powszechnego. Jak twierdzi, jest on skonstruowany w sposób, który dyskryminuje niektóre grupy obywateli, np. osoby niewidome.
"Program czytający nie może odczytać części pytań formularza. Nadal nie jest też możliwe obsłużenie formularza przy użyciu samej klawiatury. Uzupełnienie dalszej części ankiety jest możliwe dopiero po wypełnieniu pola 'imię', co utrudnia obsługę formularza" - czytamy w piśmie RPO.
Jak przypomina Rzecznik, obowiązkiem GUS jest stworzenie formularza spisu tak, aby mógł z niego skorzystać każdy, niezależnie od wieku, czy stanu zdrowia.
Problemy mają też osoby transpłciowe czy niebinarne.
"Jeśli osoba transpłciowa nie przeszła jeszcze przez proces uzgodnienia płci prawnej, gdy wybiera ona w formularzu swą płeć rzeczywistą - faktycznie i trwale odczuwaną - to jeśli jest ona niezgodna z płcią zakodowaną w nr PESEL, system informuje o błędzie" - pisze RPO.
Formularz daje wyłącznie wybór między płcią męską i żeńską. W efekcie osoby niebinarne nie są w stanie wypełnić formularza spisu zgodnie z własną tożsamością. Jest to, zdaniem RPO, naruszenie godności obywatela i zmusza do podawania nieprawdziwych danych.
RPO przypomina, że za podawanie nieprawdziwych informacji w spisie powszechnym grozi odpowiedzialność karna.
"W przypadku osób transpłciowych, niebinarnych i tych, które zawarły jednopłciowy związek małżeński za granicą, powstaje poważna wątpliwość, czy mają one w ogóle możliwość sprostania temu obowiązkowi" - pisze Rzecznik.
Rzecznik poinformował też, że problemy ze spisem sygnalizują przedstawicielom mniejszości narodowych i etnicznych, którym system uniemożliwia używanie innych znaków niż przyjęte w polskim alfabecie.
"Po wpisaniu innego symbolu niż znaki przyjęte w polskim alfabecie formularz informuje, że dane pole zawiera +niedozwolone znaki+. Może to mieć znamiona dyskryminacji ze względu na narodowość lub pochodzenie etniczne i skutecznie zniechęcać członków mniejszości do spisu" - wskazał RPO.
