Banki już szukają wsparcia u Nawrockiego. Ale Pałac może je zaskoczyć

Po tym, jak resort finansów i gospodarki opublikował projekt ustawy dotyczący podwyżki CIT od banków, przedstawiciele sektora finansowego rozpoczęli krucjatę, by powstrzymać rząd przed wprowadzeniem nowej daniny w życie. Ratunku upatrują w prezydenckim wecie. - Ustawa dotyczy także SKOK-ów, więc może to ułatwi prezydentowi decyzję o jej zawetowaniu - zauważa jeden z rozmówców.

Przypomnijmy: ustawa rządowa zakłada wzrost stawki CIT dla banków od początku 2026 r. do 30 proc., następnie do 26 proc. w 2027 r. i - począwszy od 2028 r. - do poziomu 23 proc. Rząd liczy, że tylko w przyszłym roku przyniesie to ok. 6,6 mld zł dodatkowych wpływów do budżetu państwa.

Z naszych informacji wynika, że bankowcy weszli w roboczy kontakt z otoczeniem prezydenta, by ci utorowali im drogę do Karola Nawrockiego. - W otoczeniu prezydenta są osoby, z których zdaniem się on liczy i warto z nimi rozmawiać - mówi nasz rozmówca.

Bankowcy liczą, że jeśli nie uda się "wychodzić" prezydenckiego weta, to może chociaż uda się złagodzić propozycje ustawowe, by podwyżka CIT miała czasowych charakter, a po paru latach stawka wróciła do dzisiejszych 19 proc.

Jest też cała litania argumentów, dlaczego - zdaniem bankowców - propozycje rządu nie mają racji bytu. Związek Banków Polskich (ZBP) podnosi, że zgodnie z europejskimi wzorcami tego rodzaju "opłaty solidarnościowe" są nakładane także na inne sektory gospodarki wykazujące wysokie wyniki finansowe, np. energetyka, branża paliwowa czy telekomunikacyjna. Według ZBP ​​przedstawione przez rząd założenia nie uwzględniają faktu spadku stóp procentowych i ich negatywnego wpływu na wyniki finansowe banków.

Związek podkreśla, że tylko w 2024 roku banki zasiliły budżet państwa kwotą 24,16 mld zł w postaci CIT i PIT, podatku bankowego oraz dywidendy na rzecz Skarbu Państwa.

Czego spodziewać się ze strony Pałacu Prezydenckiego? Jeden z rozmówców z otoczenia Nawrockiego uważa, że propozycja, z którą wyszedł rząd, jest "za mało ambitna".

Bankom należy jeszcze bardziej dokręcić śrubę. Takie jest przekonanie w PiS, ale siłą rzeczy przekonanie partyjne ma swoje przełożenie na Pałac - tłumaczy nasze źródło.

Jego zdaniem możliwe są więc dwa scenariusze. Pierwszy to po prostu podpisanie ustawy przez prezydenta (choćby z uwagi na obawy o przyklejenie mu łatki "obrońcy banków"). Drugi to weto i przedłożenie własnej ustawy przez Karola Nawrockiego - takiej, która być może jeszcze mocniej dokręci śrubę bankom.

Drugi rozmówca z Pałacu obstawia drugi scenariusz. - My też mogliśmy zrobić wyższy CIT, ale banki wiedzą, jak uciekać z zyskiem i obniżać należny CIT. Dlatego Morawiecki wprowadził podatek bankowy, który dotyczył kapitału banków. A obecny rząd chce pierwsze podwyższać, a drugie obniżać. To nie ma sensu - przekonuje.

Ustawa rządowa zakłada, poza podwyższeniem CIT dla banków, obniżenie stawki podatku bankowego o 10 proc. w 2027 r. oraz o 20 proc. od początku 2028 roku, tj. odpowiednio do: 0,4 proc. podstawy wymiaru w 2027 r. i 0,35 proc. podstawy wymiaru od 2028 r.

Jak wskazuje rozmówca z otoczenia prezydenta, już trwają prace nad projektem ustawy, mającej stanowić alternatywę wobec rządowych propozycji.

Ustawa rządowa, która trafiła do konsultacji, zawiera jedynie rozwiązania dotyczące banków i te dotyczące CIT i podatku bankowego. Część naszych rozmówców zastanawia się, czy to nie ruch, który ma ułatwić prezydentowi przepuszczenie tych rozwiązań pod pretekstem walki z nadzwyczajnymi zyskami banków. Nawrocki w kampanii mówił, że nie zgodzi się na podniesie podatków. W tym przypadku mógłby zrobić wyjątek dla nielubianych banków.

Ale zdaniem Sławomira Dudka z Instytutu Finansów Publicznych resort nie ma tu dużego pola manewru.

W tej na przyszły rok znalazły się np. nowelizacja ustawy kominowej dotyczącej władz spółek, która daje możliwość maksimum 3 proc. podwyżek dla szefów spółek czy zmienia zasady tworzenia rezerwy celowej dla przeciwdziałania klęskom żywiołowym, epidemii oraz przeciwdziałaniem zdarzeniom bezpośrednio zagrażającym bezpieczeństwu państwa związanym z sytuacją geopolityczną i usuwać powstałe w ich wyniku skutki.

Z kolei łączenie tych zmian z innymi propozycjami zmian podatkowych także mogłoby być wątpliwe. Poza tym resort może liczyć, że przynajmniej ta część wejdzie w życie, co zmniejszy napięcia w budżecie na 2026. Te inne zmiany to np. podwyżka o 15 proc. stawek akcyzy na alkohol etylowy, w tym piwo czy wino, ale także podwyżka stawek akcyzy na papierosy i wyroby tytoniowe. W górę ma także pójść opłata cukrowa.

Według Ministerstwa Finansów i Gospodarki prognozowane dochody na 2026 r. wyniosą 647,2 mld zł i mają być o 43,8 mld zł większe niż przewidywane wykonanie w bieżącym roku. Resort szacuje, że podwyżki danin mają dać z tego blisko 10 mld zł, z tego najwięcej 6,6 mld zł mają dać zmiany w podatku bankowym, podwyżka akcyzy to 1,82 mld zł, a podwyżka podatku cukrowego - około 1,3 mld zł.

Zdaniem Sławomira Dudka zmiana w podatku bankowym pokazuje, że rząd jest pod ścianą.

- Świadczy o tym to, że w takim trybie ekspresowym i metodą obucha rząd wprowadza jednorazową, wysoką stawkę w jednym roku, którą potem redukuje. Co burzy spójność systemu, ponieważ jedna branża ma mieć wyższą stawkę niż inne. Jeżeli ktoś wierzy w pojęcie zysków nadzwyczajnych, to co ze stratami nadzwyczajnymi, co wtedy zrobi rząd, obniży im podatek? - mówi Dudek.

Jego zdaniem szanse na to, że prezydent zatrzyma zmiany dla banków, są nikłe, mimo jego deklaracji o tym, że sprzeciwi się podwyżkom podatków. Według eksperta Instytutu Finansów Publicznych widać to po deklaracjach PiS, który mówi o nadzwyczajnych zyskach sektora bankowego.

- Tu będzie chyba zgrzyt, bo uważam, że deklaracja Nawrockiego dotyczyła wszystkich podatków. Właśnie decyzja w tej sprawie pokaże, czy chodzi o wszystkie podatki, czy szukamy jakiejś interpretacji, czemu jednak nie wszystkie. Przecież w kwestii akcyzy też można powiedzieć, że jej podwyżka na alkohol czy tytoń sprzyja zdrowiu i tak dalej - dodaje Dudek.

Ewentualne weta w sprawach podatkowych byłby dla rządu sporym problemem przy realizacji budżetu i wymagałby jego korekt w trakcie prac w Sejmie.

Grzegorz Osiecki i Tomasz Żółciak, dziennikarze money.pl