Drakońskie zasady wracają. Egzamin na prawo jazdy znacznie trudniejszy

Nowelizacja rozporządzenia ministra infrastruktury w sprawie egzaminowania kandydatów na kierowców została już opublikowana i wejdzie w życie za dwa tygodnie. Główną zmianą jest przywrócenie sztywnej listy błędów automatycznie kończących egzamin. Krajowe Stowarzyszenie Egzaminatorów wraz z dyrektorami Wojewódzkich Ośrodków Ruchu Drogowego skutecznie lobbowało za tymi zmianami, które zdaniem krytyków cofają polski system o lata.

Wśród błędów, które od lipca będą automatycznie kończyć egzamin, znalazło się między innymi najechanie na podwójną linię ciągłą. Oznacza to, że nawet drobne przekroczenie linii, które nie stwarza realnego zagrożenia, będzie skutkowało oblaniem egzaminu. Egzamin na prawo jazdy stanie się przez to jeszcze trudniejszy do zdania.

Przedstawiciele Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego oraz Związek Województw RP ostrzegali przed konsekwencjami wprowadzanych zmian. W opinii przesłanej podczas konsultacji wskazywali na problematyczne sytuacje, gdy najechanie na linię jest nieuniknione, np. podczas omijania nieprawidłowo zaparkowanego pojazdu czy przy manewrach pojazdami wielkogabarytowymi.

Maciej Wroński, prezes stowarzyszenia Transport i Logistyka Polska, w piśmie do ministra nie przebierał w słowach. "niestety, od kilku lat, ze smutkiem obserwujemy, że Ministerstwo Infrastruktury podejmuje działania, głównie w interesie środowisk i instytucji, związanych z procesem szkolenia i egzaminowania" - pisał. Według niego, zmiany wprowadzane są "ze szkodą dla faktycznych beneficjentów systemu, którymi są: społeczeństwo, inni uczestnicy ruchu drogowego oraz ta część gospodarki narodowej, która zatrudnia zawodowych kierowców".

Wcześniejsze reformy z 2016 roku, a następnie te wprowadzone 1 stycznia 2024 roku, dawały egzaminatorom większą elastyczność w ocenie kandydatów. Egzaminator mógł, ale nie musiał przerywać egzaminu po popełnieniu przez kursanta błędu z tabeli, biorąc pod uwagę całokształt sytuacji na drodze. Teraz wraca sztywny system oceny, który nie uwzględnia kontekstu popełnianych błędów.

Minister infrastruktury Dariusz Klimczak powołał specjalny zespół, który ma zająć się reformą systemu szkolenia i egzaminowania kierowców. W jego skład weszli przedstawiciele środowisk, które lobbowały za wprowadzeniem zaostrzonych przepisów, co budzi obawy o kierunek przyszłych zmian.

W zespole znaleźli się: Robert Dorosz z Krajowego Stowarzyszenia Egzaminatorów, Janusz Stachowicz z Krajowego Stowarzyszenia Dyrektorów WORD, Michał Szypura z Polskiej Izby Gospodarczej OSK, Katarzyna Kordiuk z Polskiej Federacji Stowarzyszeń Szkół Kierowców, Maria Dąbrowska-Loranc z Instytutu Transportu Samochodowego oraz Maciej Kulka jako ekspert z głosem doradczym.

Niepokój budzi również kwestia przyszłości placów manewrowych. Bezpieczeństwo ruchu drogowego mogłoby zyskać na likwidacji tych przestarzałych elementów egzaminu, które w Unii Europejskiej poza Polską stosuje już tylko Łotwa. Organizacja CIECA już w 2009 roku wskazywała, że wymaganie wykonywania zadań na placu manewrowym jest nieuzasadnione i nie wpływa na jakość jazdy kierowców.

Ministerstwo Infrastruktury planowało wcześniej zamówienie analizy rozwiązań egzaminacyjnych w krajach UE, które nie wykorzystują placów manewrowych. Jednak według nieoficjalnych informacji, zamówienie to zniknęło ze stron resortu, co może sugerować niechęć do zmian w tym zakresie. Tajemnicą poliszynela jest, że większość egzaminów praktycznych na prawo jazdy w Polsce kończy się właśnie na placu, co stanowi najtańszy sposób zarobkowania dla WORD-ów.

Powyższe informacje są dotkliwe dla przyszłych kierowców z jeszcze jednego względu. Chodzi o rosnące koszty. Osoby planujące zdobycie prawa jazdy w 2025 roku muszą przygotować się na znacznie wyższe wydatki niż jeszcze kilka lat temu. Średni koszt kursu na kategorię B wynosi obecnie 3,5 tys. złotych, ale w niektórych miastach przekracza nawet 5 tys. złotych. Do tego dochodzą opłaty za badania, egzaminy i wydanie dokumentu, co sprawia, że całkowity koszt uzyskania uprawnień to kilka tysięcy złotych.

W ciągu ostatniej dekady ceny kursów na prawo jazdy wzrosły średnio o około 80 proc., a w niektórych lokalizacjach, jak Warszawa, podwyżka sięgnęła nawet 169 proc. Jak zauważają kursanci, jeszcze rok temu opłaty były niższe o około tysiąc złotych, co wskazuje na gwałtowny trend wzrostowy w ostatnim czasie.

Poza samym kursem kandydaci na kierowców muszą pokryć dodatkowe koszty. Badania lekarskie to wydatek rzędu 200 złotych, egzamin teoretyczny kosztuje 50 złotych, a praktyczny około 200 złotych. Do tego dochodzi opłata za wydanie dokumentu w wysokości 100 złotych. Łączny koszt uzyskania prawa jazdy znacznie przekracza więc cenę samego kursu.

Wrocław okazuje się najdroższym miastem pod względem kosztów kursu na prawo jazdy kategorii B. Mieszkańcy stolicy Dolnego Śląska muszą zapłacić od 4400 do 4900 złotych. Niewiele taniej jest w Warszawie, gdzie ceny wahają się między 4100 a 4300 złotych, oraz w Szczecinie (3790-4300 złotych). Najkorzystniejsze cenowo oferty można znaleźć w Gdańsku i Bydgoszczy, gdzie kursy kosztują odpowiednio 3490-3500 złotych oraz 3200-3600 złotych.

Jeden z kursantów, cytowany przez portal WP Finanse, wyraża swoje zaskoczenie skalą podwyżek: "z ciekawości sprawdziłem obecne ceny kursu na prawo jazdy kat A i B. Obie kategorie w tym momencie kosztują około 4 tys. zł w moim mieście, w niektórych szkołach nawet ponad. Jakiś opóźniony efekt inflacji? Chyba jeszcze rok temu kosztowały około 3 tys. zł, a już wtedy ludzie mówili, że srogo podrożały".

Eksperci wskazują, że główną przyczyną wzrostu cen jest inflacja oraz rosnące koszty prowadzenia działalności przez szkoły jazdy. Coraz wyższe ceny paliwa, rosnące wynagrodzenia instruktorów oraz konieczność regularnej wymiany floty pojazdów szkoleniowych zmuszają właścicieli szkół do podnoszenia opłat za kursy.

Prezes Polskiej Federacji Stowarzyszeń Szkół Kierowców, cytowany przez WP Finanse, tłumaczy, że "nikt nie chce pracować za najniższą krajową, więc zarobki kształtują się na poziomie ok. 7 tys. zł brutto". Dodatkowo szkoły jazdy muszą inwestować w nowe pojazdy: "jesteśmy zmuszeni kupować nowe pojazdy, aby kursanci mogli szkolić się na odpowiednich modelach dopasowanych pod egzamin".