Ekspansja firmy i eksport. Skąd brać finansowanie?

Polskie przedsiębiorstwa charakteryzuje rosnąca intensywność oraz zakres powiązań międzynarodowych. Rodzime podmioty gospodarcze odważniej wychodzą na zagraniczne rynki, zarówno w roli eksportera, jak i inwestora. Już teraz Polska jest w gronie 25 największych krajów-eksporterów na świecie. Według GUS w 2022 roku eksport polskich towarów wyniósł 343,8 mld euro (wzrost o 19,3 proc. r/r). Tym samym osiągnął nie tylko kolejny rekord, ale i po raz pierwszy sprzedaż polskich produktów zagranicę przekroczyła wartość 300 mld euro.

Większe zaangażowanie w działalność zagraniczną to potencjalne korzyści, ale też ryzyko niepowodzenia. Pozwala na dywersyfikację geograficzną sprzedaży, umożliwia też zdobycie doświadczenia, które może przydać się w przyszłości. Firmy które mają kontakty międzynarodowe zyskują możliwości wymiany know-how.

W dobie globalnych wyzwań gospodarczych, przedsiębiorcy różnie motywują decyzję o podjęciu lub rozszerzeniu działalności w skali międzynarodowej. Liczą się zarówno branża, jurysdykcja (krajowa i zagraniczna), faza rozwoju danego przedsiębiorstwa, kondycja finansowa, dostępność finansowania, czy też stosowana technologia lub styl zarządzania. To, jak bardzo przedsiębiorstwa są ze sobą powiązane na arenie międzynarodowej, zależy m.in. od pozycji rynkowej i strategii internacjonalizacji. Poza czynnikami strategicznymi, marketingowymi, czy technicznymi, kluczowe są możliwości finansowania działalności zagranicznej.

Finansowe wsparcie ekspansji zagranicznej ma istotne znaczenie z punktu widzenia interesu gospodarczego kraju. W porównaniu do światowych liderów eksportu jak USA, Niemcy, Japonia, czy Korea Południowa, w Polsce ma ono dość krótką historię.

Eksporterzy potrzebują wsparcia głównie na rynkach tzw. podwyższonego ryzyka. Szczególnie w krajach charakteryzujących się brakiem stabilności polityczno-gospodarczej. Są zainteresowani kredytowaniem sprzedaży również tam, gdzie polski biznes nie realizował dotąd znaczącej transakcji wymagającej wsparcia. Z jakich dokładnie instrumentów finansowych mogą skorzystać polscy eksporterzy i w jakich przypadkach?

Kiedy kontrahent nie ma środków na zakup naszych produktów

W takiej sytuacji bank może zaproponować finansowanie eksportu poprzez akredytywy i kredyt dla banku zagranicznego. Transakcje krótkoterminowe, spłacane jednorazowo do dwóch lat, finansowane i zabezpieczane są poprzez akredytywę dokumentową. Jeżeli polski przedsiębiorca obawia się utraty płynności związanej z wydłużonym terminem zapłaty, rozwiązaniem może okazać się dyskontowanie akredytywy.

Eksporter może wówczas zaoferować nawet do dwóch lat odroczonego terminu płatności, a bank zdyskontuje taką należność po dokonaniu wysyłki towarów, czy zrealizowaniu usługi. Z tego instrumentu przedsiębiorcy mogą skorzystać na niemal wszystkich rynkach świata. Większe i dłuższe transakcje mogą finansować w oparciu o kredyt dla banku nabywcy. Schemat transakcji jest analogiczny do akredytywy.

Kontrakt z gwarancją

Drugą grupą instrumentów wsparcia eksportu są gwarancje w obrocie zagranicznym. Bank może na zlecenie polskiej spółki, po pozytywnej ocenie jej sytuacji finansowej, wystawić wszystkie formy gwarancji. Dostępne są m.in. gwarancje wadialne, zwrotu zaliczki, dobrego/należytego wykonania kontraktu, rękojmi, czy zapłaty. Może także wystawiać regwarancje pod gwarancje banków zagranicznych, jeżeli kontrakt tego wymaga.

Kiedy chcemy mieć pewność wypłacalności importera

Banki oferują również kredyt dla nabywcy i wykup wierzytelności. Finansują długoterminowe inwestycje, w których wykonawcą/dostawcą jest polski eksporter. Tego typu kredyty udzielane są zagranicznym importerom. Polski eksporter, po zrealizowaniu części lub całości zobowiązania kontraktowego, otrzymuje środki bezpośrednio z banku (stosowanie do postępów prac). Obciąża jednocześnie rachunek kredytowy importera. Kredytobiorcą może być zarówno zagraniczny podmiot prywatny, jak i publiczny (w tym m.in. jednostki samorządu terytorialnego, skarb państwa). Eksporter nie ponosi ryzyka braku wypłacalności importera.

W przypadku kredytu dla nabywcy importer otrzymuje kredyt na bazie umowy z bankiem. Natomiast przy wykupie wierzytelności, importer jest kredytowany na bazie zapisów w kontrakcie eksportowym. Należność z kontraktu wykupuje bank. Takie finansowanie jest udzielane zgodnie z wytycznymi Konsensusu OECD.

Oznacza to, że bank może sfinansować do 85 proc. wartości kontraktu, a okres finansowania może wynieść nawet 15 lat. Okres ten uzależniony jest m.in. od zdolności dłużnika (importera) do obsługi długu, ryzyka rynku oraz przedmiotu eksportu. Przedsiębiorcy mogą skorzystać z wykupu wierzytelności tylko, jeśli udział towarów/usług pochodzenia polskiego w kontrakcie wynosi minimum 40 proc. Zabezpieczeniem dla tego typu finansowania jest polisa ubezpieczeniowa.

Kredyt na inwestycje w Polsce i zagranicą

Polski przedsiębiorca może również otrzymać długoterminowy kredyt dla proeksportowych projektów inwestycyjnych, które zrealizuje w Polsce. I wreszcie finansowanie inwestycji zagranicznych. Z kredytu inwestycyjnego mogą skorzystać polscy przedsiębiorcy lub ich zagraniczne spółki-córki. Sfinansują z niego zarówno przejęcia zagraniczne, jak i projekty typu greenfield. Zabezpieczenia kredytu ustanawiane są w pierwszej kolejności na aktywach zagranicznych (projektu/podmiotu zagranicznego).

Autorami artykułu są Jarosław Trwoga, główny ekspert ds. finansowania w Departamencie Ekspansji Zagranicznej Banku Gospodarstwa Krajowego oraz Karol Rozenberg, główny ekspert BGK ds. finansowania i handlu.

Artykuł powstał w ramach współpracy merytorycznej Akademii Biznesu i BGK.