Rząd przyjął plan ws. emerytur. Ekspert komentuje

Przyjęta ostatnio przez Radę Ministrów Koncepcja Rozwoju Kraju 2050 to rządowy dokument, który nakreśla długofalowe kierunki rozwoju Polski i jest oparty na analizie prawdopodobnych scenariuszy przyszłości. Przedstawiono w nim możliwe ścieżki rozwoju Polski na najbliższe 25 lat.

Plan zakłada między innymi, że system emerytalny będzie musiał zostać dostosowany do nowych modeli pracy, promowania dłuższej aktywności zawodowej oraz zapewnienia stabilnych narzędzi gromadzenia kapitału na emeryturę. Wyzwania te wynikają z postępującego spadku liczby osób w wieku produkcyjnym w Polsce, niedoboru kadr i  niskiej aktywności zawodowej niektórych grup społecznych.

W rządowym dokumencie podkreślono, że ważnym elementem w rozwiązaniu problemu malejącej liczby osób w wieku produkcyjnym jest "przekształcenie systemu świadczeń socjalnych tak, aby nie demotywował do bycia zatrudnionym". O co dokładnie chodzi?

Zdaniem Wojciechowskiego w pierwszej kolejności należy uporządkować system świadczeń. Część z nich jest odbierana po przekroczeniu określonego progu dochodowego, co - jak zaznaczył b. minister - zniechęca do aktywności zawodowej i budzi poczucie niesprawiedliwości.

Ekonomista proponuje zastosowanie "konsensusu liberałów i socjalistów", który głosi, że państwo powinno gwarantować pomoc społeczną jedynie osobom w niezawinionym niedostatku, np. w przypadku niepełnosprawności lub niskich dochodów na osobę w gospodarstwie domowym.

- Zbyt rozbudowany system świadczeń, przy wysokich obciążeniach podatkowo-składkowych dla osób o niskich dochodach, może zniechęcać do pracy - podkreśla prof. Wojciechowski w rozmowie z PAP.

Profesor wskazał również na potrzebę przemodelowania trzeciego filaru systemu emerytalnego, czyli dobrowolnych form oszczędzania uzupełniających ZUS i OFE. Indywidualne oszczędzanie, np. w ramach IKE, wiąże się z ulgami podatkowymi - w tym zwolnieniem z podatku od zysków kapitałowych.

- Tu chodzi nie tyle o stabilność, ile o przejrzystość. Mało kto wie, ile mamy obecnie form trzeciego filaru i czym dokładnie się różnią. Wiele z nich opiera się na podobnych ulgach, różniących się jedynie momentem ich zastosowania. Warto to uspójnić i uprościć - mniej form, większa przejrzystość, niższe koszty i efekt naśladownictwa wśród potencjalnych oszczędzających - podkreślił.

Pytany o sposoby zatrzymania osób w wieku emerytalnym na rynku pracy, Wojciechowski zaznaczył konieczność likwidacji tzw. antybonusów - zachęt do wcześniejszego przejścia na emeryturę.

- Przykładem jest trzynasta i czternasta emerytura, które otrzymują tylko osoby, które już przeszły na świadczenie. Nie chodzi o likwidację tych dodatków, lecz o wprowadzenie rozwiązań, które nie karałyby osób pozostających aktywnymi zawodowo - wyjaśnił.

Zdaniem ekonomisty, zanim podejmie się próbę podniesienia wieku emerytalnego, konieczne jest uporządkowanie systemu i ograniczenie przywilejów dla wybranych grup. - Obecnie nadmierna redystrybucja obciąża pracowników etatowych. Dopóki system powszechny nie zostanie rzeczywiście upowszechniony, podnoszenie wieku emerytalnego tylko pogłębi nierówności - zaznaczył.