"Wielka, piękna ustawa" Trumpa przegłosowana. Senat zdecydował

Senat USA minimalną przewagą głosów przyjął projekt "One Big Beautiful Bill Act", który spełnia kluczowe obietnice Donalda Trumpa – od zniesienia podatków od napiwków i nadgodzin, po ostre ograniczenia w programach socjalnych i radykalne zwiększenie wydatków na deportacje. Za ustawą głosowało 50 senatorów, przeciwko również 50 – o wyniku przesądził głos wiceprezydenta i przewodniczącego Senatu J.D. Vance’a.

Formalnie projekt ma na celu uproszczenie systemu fiskalnego i zwiększenie bezpieczeństwa narodowego, jednak według analiz może zwiększyć amerykański dług publiczny aż o 3,9 biliona dolarów.

Projekt przewiduje m.in. utrwalenie cięć podatków z 2017 roku oraz zwolnienia z danin od napiwków, nadgodzin czy części świadczeń socjalnych. W tym samym czasie mają zostać ograniczone programy takie jak Medicaid, dopłaty do prywatnych ubezpieczeń zdrowotnych w ramach Obamacare czy bony żywnościowe.

Sporą kontrowersję budzi również zapis o jednorazowym zwiększeniu budżetu Pentagonu o 150 miliardów dolarów. Projekt zakłada też wysokie opłaty dla ubiegających się o azyl oraz większe środki na deportacje. Pomimo wcześniejszego poparcia Izby Reprezentantów, ustawa w nowej formie wraca teraz do izby niższej, gdzie może spotkać się z większym oporem.

Według analizy Kongresowego Biura Budżetowego (CBO), mimo zakładanych cięć, projekt przyczyni się do zwiększenia deficytów w budżecie o 3,8 bln dolarów w ciągu 10 lat. CBO prognozuje też, że senacka wersja projektu spowoduje, że prawie 12 mln Amerykanów straci ubezpieczenie zdrowotne.

Według prognozy ośrodka Yale Budget Lab, na zmianach najwięcej zyska 20 proc. najwięcej zarabiających Amerykanów (tych, którzy zarabiają ponad 120 tys. dolarów rocznie). Zarobki tej grupy wzrosną o prawie 2,2 proc. (5,7 tys. dolarów), podczas gdy ustawa najmocniej uderzy w 20 proc. najgorzej zarabiających, pomniejszając ich dochody o niemal 3 proc. (700 dolarów).

Trump chce, by Kongres ostatecznie przyjął ustawę przed Dniem Niepodległości (4 lipca). Przewodniczący Izby Reprezentantów Mike Johnson zapowiedział tuż po głosowaniu w Senacie, że będzie starał się do tego doprowadzić przed datą wyznaczoną przez prezydenta.

Prezydent we wtorek ocenił, że projekt z łatwością przejdzie przez Izbę Reprezentantów, "dużo łatwiej niż przez Senat". Przekonywał też, że analizy skutków ustawy są błędne, a cięcia świadczeń socjalnych będą dotyczyć jedynie "oszustów" i "marnotrawstwa". Odmówił jednak podania faktycznych, jego zdaniem, liczb dotyczących konsekwencji nowej regulacji.

Mimo że Republikanie dysponują większością w Izbie, nie ma pewności, czy ustawa zostanie przyjęta. Wcześniej projekt spotkał się z krytyką ze strony tzw. budżetowych jastrzębi w partii republikańskiej, którzy domagali się bardziej zdecydowanych cięć wydatków i ograniczenia deficytu.

Z drugiej strony, centrowi politycy wyrażali obawy dotyczące redukcji środków na programy socjalne. Marlin Stutzman, republikański kongresmen, przyznał w rozmowie z CNN, że nie jest pewien, czy jego ugrupowanie zdoła zgromadzić wystarczającą liczbę głosów.

Dodatkowo, już w poniedziałek grupa House Freedom Caucus, reprezentująca najbardziej radykalne skrzydło partii, wyraziła sprzeciw wobec projektu senackiego, dając do zrozumienia, że nie zamierza go poprzeć.

Wśród najostrzejszych przeciwników ustawy znalazł się również Elon Musk, miliarder oraz były doradca i sponsor kampanii prezydenta Trumpa. Jeszcze na początku czerwca Musk publicznie krytykował projekt, zarzucając mu zwiększanie zadłużenia państwa. Według niego ustawa jest "chora" i może doprowadzić kraj do bankructwa.

Zapowiedział, że będzie dążył do politycznej porażki tych, którzy poprą projekt, mimo wcześniejszych deklaracji o konieczności ograniczenia zadłużenia. Musk podkreślał, że zamierza to zrobić nawet wtedy, gdyby miała to być ostatnia rzecz, jaką uczyni. Dodatkowo ogłosił plany powołania nowej partii politycznej pod nazwą "America Party".

Były doradca Trumpa wyrażał również sprzeciw wobec zapisów senackich, które przewidywały likwidację subsydiów dla producentów paneli słonecznych i turbin wiatrowych oraz wprowadzenie dodatkowego podatku na urządzenia zawierające komponenty z Chin.

Musk wraz z ekspertami oceniali, że takie rozwiązania mogłyby poważnie zaszkodzić amerykańskiemu sektorowi energii odnawialnej. Ostatecznie, w ostatniej chwili, zrezygnowano z zapisów dotyczących podatku, łagodząc pierwotne propozycje.

W odpowiedzi na te działania prezydent Trump sugerował, że rozważa anulowanie rządowych kontraktów z firmami należącymi do Muska. Zapowiedział także, że może zwrócić się w sprawie miliardera do zespołu ds. ograniczania wydatków, znanego jako DOGE, który został powołany z inicjatywy samego Muska.

Trump stwierdził, że być może konieczne będzie skierowanie DOGE przeciwko Muskowi, określając ten zespół jako "potwora, który może wrócić i zjeść Elona". Zwrócił też uwagę, że Musk otrzymuje znaczne dotacje. Prezydent nie wykluczył również możliwości deportacji Muska, mimo że ten od ponad dwóch dekad posiada amerykańskie obywatelstwo.