Deficyt budżetowy 2026. Nieoficjalnie: oto kwota

Według informacji money.pl planowana na przyszły rok dziura budżetowa będzie wyraźnie niższa niż to, co minister finansów Andrzej Domański zaprogramował na koniec tego roku, tj. 289 mld zł.

Wydatki państwa w 2026 roku mają wynieść ok. 919 mld zł, z kolei dochody - ok. 648 mld zł.

- Wiadomo, że nie ma zgody Nawrockiego na nowe podatki czy podwyższanie stawek już istniejących. Dlatego "dodatkowe" źródła dochodów wynikają ze wzrostu gospodarczego, dochodzą też cięcia. To efekt ciężkiej żmudnej roboty, by to się spięło. Praca rzemieślnicza, a nie rewolucja - komentuje rozmówca z obozu rządzącego.

Resort finansów w projekcie ustawy budżetowej przewiduje wzrost PKB rzędu 3,5 proc., z kolei ceny towarów i usług mają rosnąć w tempie 3 proc. średniorocznie.

Przeciętne wynagrodzenie prognozowane jest na 9420 zł, a w sektorze przedsiębiorstw - na 9519 zł.

Dziś rząd ma przyjąć projekt ustawy. Specjalne posiedzenie zacznie się o 14. Następnie ustawa trafi do konsultacji ze stroną społeczną, a potem do Sejmu. Parlament w ciągu czterech miesięcy musi skierować ustawę na biurko prezydenta. To jedyna ustawa, jakiej głowa państwa nie może zawetować, lecz co najwyżej skierować do Trybunału Konstytucyjnego.

Nasz rozmówca w Pałacu Prezydenta - choć zastrzega, że jeszcze nie widział finalnego projektu - "na gorąco" odnotowuje "słaby wzrost dochodów" budżetowych. - Być może coś przesunęli poza budżet - zastanawia się.

Pierwsze, co podejrzewa nasz rozmówca, to przesunięcia w zakresie obronności. - Ewentualnie założyli mniejszą dopłatę do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w związku ze wzrostem wynagrodzeń. Być może też przesuną zapadalność obligacji w części funduszów (COVID-19, Ukraina) i zrolują - ocenia rozmówca.

Jak wskazuje, jeszcze istotniejszy będzie deficyt i dług całego sektora finansów publicznych (budżet centralny, fundusze celowe, władze samorządowe). - Fatalnie jest w dochodach, skoro wzrost jest planowany o 3 proc. a PKB plus inflacja to 6 proc. - podkreśla.

W budżecie na rok 2025 zapisano, że dochody budżetu wyniosą ponad 632,8 mld zł, wydatki nie przekroczą niespełna 921,62 mld zł, a deficyt będzie nieco niższy niż 288,8 mld zł. Wzrost gospodarczy w roku bieżącym ma wynieść 3,9 proc., a inflacja średnioroczna 5 proc.

W 2024 r. ustawa budżetowa była nowelizowana. Pierwotnie rząd planował dochody na poziomie prawie 682,4 mld zł, wydatki na poziomie 866,4 mld zł, a deficyt miał wynieść 184 mld zł. Po nowelizacji dochody budżetu zostały zaplanowane na nieco ponad 626 mld zł, wydatki na prawie 866,4 mld zł, a deficyt na 240,3 mld zł. Ostatecznie wykonane dochody budżetu wyniosły w 2024 r. nieco ponad 623,4 mld zł, wydatki sięgnęły nieco ponad 834,3 mld zł, a deficyt wyniósł prawie 210,93 mld zł.

W roku 2023 również doszło do nowelizacji budżetu. Pierwotny plan wydatków państwa zakładał, że dochody budżetu wyniosą nieco ponad 604,5 mld zł, wydatki nieco ponad 672,5 mld zł, a deficyt nie przekroczy 68 mld zł. Po nowelizacji dochody zostały ustalone na niespełna 601,4 mld zł, wydatki na niespełna 693,4 mld zł, a deficyt miał nie przekroczyć 92 mld zł. Ostatecznie dochody budżetu wyniosły nieco ponad 574,1 mld zł, wydatki były zbliżone do 659,7 mld zł, a deficyt wyniósł niespełna 85,6 mld zł.

Zgodnie z art. 221 i 222 Konstytucji RP projekt ustawy budżetowej przygotowuje Rada Ministrów. W praktyce to minister finansów opracowuje go w porozumieniu z poszczególnymi resortami, a następnie Rada Ministrów zatwierdza i przedkłada dokument Sejmowi. Termin graniczny to 30 września roku poprzedzającego rok budżetowy. Do projektu dołączane jest uzasadnienie i materiały towarzyszące.

Pierwsze czytanie w Sejmie odbywa się wyjątkowo na posiedzeniu plenarnym, a nie – jak często w przypadku projektów zwykłych ustaw – w komisjach. Rząd przedstawia założenia budżetu, a posłowie przeprowadzają debatę ogólną. Już na tym etapie można zgłosić wniosek o odrzucenie projektu, choć w praktyce zdarza się to rzadko.

Następnie projekt kierowany jest do Komisji Finansów Publicznych, która pełni rolę wiodącą, oraz do innych komisji branżowych. Komisje analizują szczegółowo poszczególne części budżetu, a Komisja Finansów przygotowuje sprawozdanie dla Sejmu. W drugim czytaniu posłowie zapoznają się z tym dokumentem, przeprowadzają debatę i mogą zgłaszać poprawki. Te wracają do komisji, która przygotowuje dodatkowe sprawozdanie. Trzecie czytanie to już głosowanie – posłowie decydują o przyjęciu ustawy budżetowej bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.

Po zakończeniu prac w Sejmie ustawa trafia do Senatu. Zgodnie z art. 223 Konstytucji izba wyższa ma 20 dni na rozpatrzenie dokumentu. Może go przyjąć bez zmian, zgłosić poprawki lub odrzucić w całości. Jeśli Senat wniesie poprawki, Sejm rozpatruje je w terminie 7 dni i podejmuje ostateczną decyzję.

Kolejnym etapem jest podpis prezydenta. Zgodnie z art. 224 Konstytucji RP głowa państwa ma 7 dni na złożenie podpisu lub skierowanie ustawy do Trybunału Konstytucyjnego w celu zbadania zgodności z ustawą zasadniczą. W tym przypadku prezydent nie ma prawa weta – musi albo podpisać budżet, albo oddać go pod kontrolę konstytucyjną.

Ustawa budżetowa wchodzi w życie po ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw i obowiązuje przez rok budżetowy. Jeżeli nie zostanie uchwalona na czas, Rada Ministrów prowadzi gospodarkę finansową na podstawie przedłożonego projektu, co określane jest mianem prowizorium budżetowego. Konstytucja przewiduje też sytuację nadzwyczajną: jeśli w ciągu czterech miesięcy od dnia złożenia projektu w Sejmie ustawa nie trafi do podpisu prezydenta, głowa państwa może rozwiązać parlament.

Procedura uchwalania budżetu, choć skomplikowana i wieloetapowa, jest jednym z najważniejszych mechanizmów funkcjonowania państwa. To właśnie w ustawie budżetowej zapisane są priorytety rządu, kierunki polityki społecznej i gospodarczej, a także ramy finansowe dla całej administracji publicznej.

Tomasz Żółciak, dziennikarz money.pl