100 tys. Polaków czeka na decyzję Tuska. "Krzywdy trzeba wyrównać"

W listopadzie 2023 r. Trybunał Konstytucyjny uznał, że sposób naliczania tzw. emerytur czerwcowych jest niezgodny z konstytucją. Przełomowe orzeczenie dotyczy świadczeń przyznanych w latach 2009-2019.

Wszystkiemu winne były zasady waloryzacji. W ciągu roku są dwie: kwartalna i roczna. Prawo było tak skonstruowane, że osoby pobierające świadczenia od czerwca korzystały wyłącznie z jednej – rocznej. Skutek? Ich emerytury były niższe o nawet 200-300 zł.

Teraz rząd musi znaleźć dodatkowe pieniądze na wyrównanie świadczeń pokrzywdzonym osobom. A mówimy o niemałej sumie.

Zgodnie z informacjami przekazanymi przez ZUS, z wyroku Trybunału Konstytucyjnego ws. "czerwcowych emerytur" mogłoby skorzystać prawie 100 tys. osób.

Koszt przeliczenia świadczeń osobom, które przechodziły na emeryturę w czerwcu w latach 2009-2019, wyniósłby ok. 260-280 mln zł rocznie. Koszt wyrównań może wynieść nawet ok. 1,6 mld zł. Liczba uprawnionych to 97,3 tys. osób – poinformował ZUS w odpowiedzi na pytania money.pl.

– Zwracaliśmy uwagę na ten temat od kilku lat. Dzięki naszej inicjatywie od 2020 roku udało się wyeliminować ten problem. Wprowadzono rozwiązanie, zgodnie z którym w przypadku przyznawania emerytury w czerwcu jej wysokość ustala się analogicznie jak w maju, o ile takie rozwiązanie jest korzystniejsze dla ubezpieczonego – wyjaśnia rzecznik ZUS Paweł Żebrowski.

Choć od wyroku Trybunału minęło już kilka miesięcy, to emeryci wciąż nie otrzymali wyrównania. ZUS nie pozostawia tu złudzeń – nie wystarczy wniosek złożony przez osobę zainteresowaną; to rząd musi zmienić przepisy, które będą regulować zasady, na jakich poszkodowani seniorzy mieliby otrzymać rekompensatę.

– Wyrok ten nie pozwala na inne niż dotychczasowe ustalenie wysokości świadczeń przyznanych prawomocną decyzją Zakładu. Niezależnie od tego, czy są to świadczenia przyznane na wniosek, czy też z urzędu – tłumaczy w odpowiedzi na pytania money.pl rzecznik ZUS.

– Orzeczenie to nie daje podstaw do wzruszania prawomocnych decyzji Zakładu, ponownego przeliczania świadczeń, wypłaty wyrównania czy wypłaty odsetek – dodaje Żebrowski.

Zapytaliśmy Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, kiedy można spodziewać się zmian przepisów dotyczących wyrównania tzw. emerytur czerwcowych w związku z listopadowym orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego. Czekamy na odpowiedź.

Zawsze krzywdy trzeba wyrównać i na pewno tak będzie w tym przypadku. Jak szybko? W tym momencie nie można obiecywać emerytom żadnej daty, ale na pewno ta zmiana nastąpi. Ja w to wierzę – mówi tymczasem w rozmowie z money.pl prof. Alicja Chybicka, posłanka Koalicji Obywatelskiej, zastępca przewodniczącego sejmowej Komisji Polityki Senioralnej.

Ekspert Instytutu Emerytalnego dr Marcin Wojewódka uważa, że temat tzw. emerytur czerwcowych trochę zaginął w potoku innych projektów emerytalnych, np. emerytur stażowych, renty wdowiej czy ostatniej zapowiedzi rządowej – uregulowania kwestii świadczeń specjalnych dla stulatków.

– Do 13 grudnia 2023 r. nie było praktycznie żadnej możliwości realnego podejmowania działań w tym zakresie. Odchodzący (rządzący – przyp. red.) nie byli zainteresowani naprawianiem własnych błędów, a nowy rząd dopiero powstał. Dlatego te kilka miesięcy zostało zmarnowanych, ale to przez poprzedników obecnie rządzących – komentuje w rozmowie z money.pl ekspert.

– Patrząc na dynamikę obecnie inicjowanych prac przez ministerstwo z ul. Nowogrodzkiej (resort rodziny, pracy i polityki społecznej – przyp. red.), jestem dobrej myśli i nie widzę podstaw do twierdzenia, że sprawa jest przeciągana. Środki na realizację takich zobowiązań muszą się znaleźć w budżecie i jest to potrzeba dużo ważniejsza niż populistyczny pomysł emerytur stażowych – uważa dr Marcin Wojewódka.

Jak wspomnieliśmy, sprawa "emerytur czerwcowych" to jeden z wielu tematów emerytalnych na agendzie rządu. W tym roku emeryci i renciści mogą liczyć na dwukrotną waloryzację świadczeń, o ile średnia inflacja w pierwszym półroczu przekroczy 5 proc. Resort rodziny pracuje nad projektem ustawy w tej sprawie.

Druga waloryzacja rent i emerytur to sztandarowy pomysł Lewicy, o którym było głośno w 2022 roku, gdy inflacja konsumencka raportowana przez GUS rosła z miesiąca na miesiąc, osiągając szczyt w lutym 2023 roku – 18,4 proc.

Według propozycji resortu rodziny i pracy, wrześniowa waloryzacja ma być wyliczana na takich samych zasadach jak marcowa.

– Chodzi nam o to, żeby emeryci nie musieli oczekiwać na skompensowanie wzrostu cen aż do marca kolejnego roku, gdy ceny rosną, a w portfelach zostaje im coraz mniej pieniędzy, w szczególności pod koniec roku – przekonywał niedawno w rozmowie z money.pl wiceminister rodziny, pracy i polityki społecznej Sebastian Gajewski.

Obecnie najniższe emerytury i renty wynoszą 1588,44 zł brutto.

Malwina Gadawa, dziennikarka i wydawca money.pl

Jak odnajdujesz się w cyfrowym świecie? Weź udział w badaniu money.pl